28 maart 2024

Raadsel van buitenbeentje met zes staarten opgelost

P-2013 P5

Credit: NASA / HST

P2013 P5 Hubble

Credit: NASA / HST

Sommige hemellichamen kunnen een verstorende invloed hebben op de orde van het zonnestelsel. Het pas ontdekte object P/2013 P5 is zo’n hemellichaam. Het heeft meerdere staarten en lijkt dus op een komeet. Helaas draait het object in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter. Dus wat is het nu? Een komeet of een planetoïde? Mede dankzij opnames van de Hubble-ruimtetelescoop is deze vraag nu beantwoord: het is een planetoïde die zó snel om z’n as draait, dat-ie letterlijk uit elkaar aan het vallen is.Vroeger was het allemaal duidelijk: planetoïden zijn rotsklompen die vrijwel nooit van uiterlijk veranderen, terwijl kometen gas- en stoffabrieken zijn, die onder invloed van de zon voortdurend aan verandering onderhevig zijn. Vanaf 1996 is dit beeld lichtelijk verstoord: de planetoïde 1979 OW7 bleek duidelijk een staart te hebben! Vanaf dat moment gaat het object door het leven als de komeet 133P/Elst-Pizarro. Maar wat is het? Een komeet in de planetoïdengordel? Of een planetoïde die gas en stof uitbraakt?Zelfs nu weet niemand het precies. Vandaar dat er twee namen bestaan voor dit soort hermafrodieten: actieve planetoïden en gordelkometen. Een team van wetenschappers heeft nu getracht om P/2013 P5 definitief in een hokje te stoppen. Eén ding was op voorhand al duidelijk: actieve planetoïden vormen geen uniforme groep. Sommige zijn planetoïden die een ijslaagje aan het oppervlak hebben, terwijl anderen ruimterotsen zijn die door een botsing een staart ontwikkeld hebben. Maar welke van deze twee opties zijn van toepassing op P/2013 P5? Wel, in de eerste plaats heeft deze actieve planetoïde niet één, maar zes staarten! Een botsing kan dus uitgesloten worden, aangezien zes botsingen in een paar dagen tijd bijzonder onwaarschijnlijk lijkt. IJs aan het oppervlak kan óók uitgesloten worden, aangezien P/2013 P5 aan de binnenkant van de planetoïdengordel draait. Op deze afstand van de zon zou evt. aanwezig ijs al lang verdwenen moeten zijn. Lekker dan: zowel optie 1 als optie 2 kunnen de prullenbak in. Wat is er dán aan de hand bij P/2013 P5? De wetenschappers kunnen maar één ding bedenken: het is een hemellichaam dat dusdanig snel ronddraait, dat de middelpuntvliedende kracht sterker wordt dan de zwaartekracht. Dit is niet heel verwonderlijk, aangezien het object slechts 240 meter lang is en dus weinig zwaartekracht produceert. Maar waarom draait-ie zo snel rond? Hiervoor is tóch de zon verantwoordelijk: de beweging wordt aangedreven door de druk van het zonlicht. Doordat P/2013 P5 (schijnbaar) een bijzonder onregelmatig oppervlak heeft, wordt het oppervlak onder allerlei hoeken geraakt door het zonlicht. Dit alles produceert een totaal impulsmoment dat zorgdraagt voor een acceleratie van de rotatie. Raadsel opgelost dus 🙂 Bron: Phys.org.

Share

Speak Your Mind

*