28 maart 2024

Drie jonge exoplaneten direct gefotografeerd

three_exoplanets

Credit: Kraus et al

Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om met behulp van de grote 10 meter Keck-II telescoop op Hawaï drie jonge exoplaneten te fotograferen. Er zijn inmiddels al meer dan duizend exoplaneten bekend, maar slechts een fractie daarvan is ook echt fotografisch vastgelegd, de meesten zijn indirect waargenomen via knipogen, wiebels en dipjes – bekijk de video om te zien wat ik daarmee bedoel. 🙂 Op de compilatiefoto hierboven zie je het drietal exoplaneten, aangegeven met de kleine letter b. ‘A’ is de hoofdster waar de planeet om heen draait en in het geval van FW Tau is er sprake van een dubbelster, dus A en B. Het fotograferen van exoplaneten is om diverse redenen zeer lastig. Zo is er een enorm helderheidsverschil tussen de ster en de planeet – ter vergelijking: bekeken vanaf dezelfde afstand is de zon een miljard keer zo helder als Jupiter. Ook is er de grote afstand tot andere sterren, die het moeilijk maakt de planeet te zien en te fotograferen. Vandaar dat men zich bij het fotograferen van exoplaneten concentreert op rode dwergsterren die dichtbij staan en die jonge exoplaneten hebben, want die hebben nog een nagloed in het infrarood van hun ‘recente’ ontstaan.  Rode dwergsterren zijn niet heel lichtsterk, dus ze overstralen hun planeten niet zo erg. Met Keck-II kon men op deze wijze drie exoplaneten fotograferen:

  • FW Tau b: een planeet 470 lichtjaar van ons vandaan, cirkelend rondom de dubbelster FW Tau A en B. De sterren zijn hooguit twee miljoen jaar oud, de planeet zal nog jonger zijn. Hij staat wel 300 keer verder van de twee sterren dan de aarde van de zon staat. En toch is z’n temperatuur maar liefst 1700 °C, de warmte die ‘ie nog heeft van z’n geboorte en die ‘m in infraroodlicht laat stralen.
  • ROXs 42B b: ook dit is een planeet bij een dubbelster, maar de ‘A’ component staat niet op de foto. Wel ‘B’, maar die wordt op de foto weer ‘A’ genoemd, hoezo verwarrend. Het systeem staat 390 lichtjaar verderop en het is minder dan zeven miljoen jaar oud. Temperatuur op ROXs 42B b: 1900 °C, pffff zweten daar. Gezien z’n massa – ergens tussen 6 en 15 keer die van Jupiter – zou dit mogelijk ook een bruine dwerg kunnen zijn, een soort van mislukte ster.
  • ROXs 12 b: net als de vorige ligt deze 390 lichtjaar van ons vandaan. De planeet heeft pakweg 16 keer de massa van Jupiter en ook dat geeft enige onzekerheid omtrent z’n status: planeet of bruine dwerg?

Afijn, we tellen deze drie op bij de dozijn andere gefotografeerde exoplaneten en dan hebben we toch een leuk clubje van exoplaneten die direct gezien zijn. Voor de liefhebbers: hier is het vakartikel over dit onderwerp. Bron: Bad Astronomy.

Share

Speak Your Mind

*