De kometengordels van Fomalhaut C (links) en Fomalhaut A (rechts). Klik voor een grotere versie. Credit: Amanda Smith.
De nabije ster Fomalhaut A herbergt één van de beroemdste planetenstelsels buiten het onze. Naast een exoplaneet bevat Fomalhaut ook een spectaculaire ring van kometen. Vandaag heeft een internationaal team van astronomen bekend gemaakt dat dit stelsel nog ingewikkelder is dan gedacht. Het minst massieve van de drie sterren uit het Fomalhaut-stelsel, Fomalhaut C, blijkt óók een kometengordel te herbergen.Fomalhaut A is één van de helderste sterren aan de sterrenhemel. De ster bevindt zich op een afstand van 25 lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Zuidervis. Fomalhaut schijnt met een helder blauwwit licht en is op het zuidelijke halfrond niet te missen. [1]Vanaf het noordelijke halfrond komt de ster helaas nooit hoog boven de horizon, maar is in de herfst en vroege winter wel zichtbaar Fomalhaut C, ook bekend als LP 876-10, is daarentegen een zwakke rode dwergster die alleen met sterke telescopen gezien kan worden.Het feit dat Fomalhaut A een heldere en relatief nabije ster is, maakt het een uitstekend doelwit voor ruimtetelescopen. Toen astronomen in 2008 de Hubble-ruimtetelescoop op Fomalhaut richtten, was de schitterende kometengordel niet het enige wat opviel. Hubble wist namelijk een directe opname te maken van een planeet, Fomalhaut b (kleine letters worden gebruikt voor planeten: Fomalhaut b is dus een planeet, terwijl Fomalhaut B een ster uit hetzelfde stelsel is).
Foto van het de drie sterren uit het Fomalhaut-stelsel: A (Alpha Piscis Austrini), B (TW Piscis Austrini) en C (LP 876-10). Credit: Grant Kennedy (Cambridge) & Paul Kalas (UC Berkeley).
In oktober van 2013 ontdekten astronomen dat de dwergster LP 876-10 meebeweegt met Fomalhaut. Dat betekent dat beide sterren door de zwaartekracht aan elkaar verbonden moeten zijn, ongeacht de flinke onderlinge afstand van 2,5 lichtjaar. Vervolgwaarnemingen hebben toen uitgewezen dat de ster, die voortaan als Fomalhaut C door het leven gaat, óók omringd wordt door een gordel van kometen.De ontdekking zou een oplossing kunnen vormen voor een mysterie omtrent Fomalhaut: de omloopbanen van zowel de kometengordel als van de planeet rond Fomalhaut A zijn niet cirkelvormig, maar sterk elliptisch. Dit zou veroorzaakt kunnen zijn door interacties met een ander object. Nu blijkt dat Fomelhaut C eveneens een kometengordel heeft, vallen de puzzelstukjes langzaam op hun plaats.Dat komt doordat dergelijke interacties er eveneens voor zorgen dat een groot aantal kometen verstoord raken en vaker met elkaar in botsing komen. Sterren met dusdanig heldere kometengordels zijn zeldzaam en hun detectie bij zowel A en C suggereert dat beide kometengordels een versterkte helderheid hebben als gevolg van een vroegere close encounter tussen de twee moedersterren. Bron: Royal Astronomical Society.
Voetnoten
| ↑1 | Vanaf het noordelijke halfrond komt de ster helaas nooit hoog boven de horizon, maar is in de herfst en vroege winter wel zichtbaar |
|---|
Interessant! Ik kan me voorstellen dat B (omdat die zoveel kleiner is) in een omloopbaan om A draait. Dus als een soort zelf-energie producerende planeet op zeer verre afstand. Officeel een ster, maar wél in een omloopbaan om een andere ster. Zeg ik dat goed zo?
Maar hoe moet ik het ‘meebewegen’ van C zien? 2,5 lichtjaar is me nogal een afstand! Draait C ook om A, of wordt met dat meebewegen bedoeld dat C en A samen een soort parallelle baan trekken om het centrum van de Melkweg?
groet,
Gert (alias Enceladus)
Nou B en A verhouden zich niet persee tot elkaar als een planeet en een moederster. De onderlinge afstand is dusdanig groot dat B nooit ontstaan is “als een planeet rond A maar dan met voldoende massa voor kernfusie”. B is namelijk een K-dwerg, iets kleiner en koeler dan de zon. C draait waarschijnlijk rondom het gezamenlijke middelpunt van A en B, dus tussen die twee, maar dan een stuk dichter bij A. 2,5 lichtjaar is inderdaad een flinke afstand en het is ook het meest verst verwijderde “duo” dat bekend is.