28 maart 2024

Vandaag beleefde de Aarde z’n perihelium

Komeet ISON tijdens z’n perihelium. Credit: TRAPPIST/E. Jehin/ESO.

De laatste keer dat we over een perihelium spraken liep het niet zo best af met het onderhavige object dat het moest ondergaan. Op 28 november 2013 beleefde komeet ISON z’n perihelium en zoals we weten betekende dat een roemloos einde voor dit ooit als de Komeet van de Eeuw betitelde hemelobject. Vandaag om 13.00 uur Nederlandse tijd beleefde een ander object haar perihelium: de aarde! En zoals we kunnen vaststellen zijn we allemaal nog alive and kicking, dus desintegratie á la komeet ISON van de aarde lijkt niet aan de orde te zijn. OK, wat is nou precies een perihelium, vraagt de lezer zich al die tijd af. Welnu, een perihelium is het punt in de baan van een planeet of ander object dat in een baan om de zon draait, dat het dichtst bij de zon gelegen is. ‘Peri’ is Grieks voor nabij en ‘helium’ komt van de Griekse god van de zon.

Perihelium en aphelium

Perihelium en aphelium. Credit: Wikipedia / Maniago – Based on this image made by Crylic

De aarde heeft geen cirkelvormige baan om de zon, maar een ellipsbaan en vandaag staat ‘ie in die baan het dichtste bij de zon, op welgeteld 147.104.780 kilometer, da’s 0,98333 Astronomische Eenheid, de gemiddelde afstand tussen aarde en zon. Het aphelium in de aardbaan – als ‘ie het verste van de zon staat – wordt op 4 juli 2014 bereikt, als we 152.093.000 km van de zon verwijderd zijn. Eh… middenin de zomer staan we het verste van de zon en middenin de winter het meest dichtbij, is dat niet een tikkeltje vreemd? Nee hoor, da’s niet vreemd. Want de temperatuur op aarde wordt door dat kleine verschil in afstand niet sterk beïnvloed, veel belangrijker voor de temperatuur is de schuine stand van de aardas, die een hoek van 23,44° maakt met het baanvlak van de aarde. Oh ja nog één vraag die je je wellicht afvraagt: waarom overleefde komeet ISON z’n perihelium niet en de aarde jaar in jaar uit wel? Nou, da’s niet zo moeilijk: ook dat komt door de afstand tot de zon. Komeet ISON vloog 1,1 miljoen km langs de zon, de aarde dus zo’n 140 keer verder. Gelukkig maar. 😀 Bron: Sterrengids 2014 + Bad Astronomy.

Share

Comments

  1. o ja, dat moet hè zegt

    gedachtenkoppeling.
    i.v.m. al dat draaien om, (maan om aarde, aarde om zon , zon om centrum melkweg) vraag ik mij weleens af of wij met de huidige middelen terug kunnen reizen naar de plaats waar de aarde 5, 10 of meer jaren geleden was.
    en zo ja, tot hoe ver terug in de tijd zou dat dan kunnen.

    • Enceladus zegt

      In theorie kan dat natuurlijk. We maken immers een spiraal-beweging door de ruimte. Echter, niet zozeer de baan van onze planeet, maar vooral de baan die de zon om het centrum van de Melkweg maakt, zal bepalend zijn.
      Het is dan dus vooral zaak om te weten welke afstand de zon in 5, 10 of meer jaar aflegt.

      Theoretisch gezien zou je kunnen reizen naar de ruimte die de Aarde in beslag nam op het moment van haar onstaan. In de praktijk zul je vermoedelijk niet lang genoeg leven om die plek te bereiken. Niet onbelangrijk: Wat denk je daar te vinden?

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • o mja, dat moet hè. zegt

        hoe verwachtingsvol wij ook uitzien naar “bevindingen” vanuit de toekomst,
        vinden wij tot op heden al onze vondsten in het hier en nu van het verleden.

      • @ Gert – Ons planeetje is een draaiende tijdmachine 🙂
        Als kind dacht ik het volgende: De Aarde draait om zijn as, de Aarde draait om de zon, de zon draait om het grote geheel (als een moer om schroefdraad…wist ik veel) En op het eind draait de zon weer terug. Een soort spiegelbeeld (reflectie).
        Ik dacht dat dáárom sommige mensen zich bepaalde dingen van een ‘vorig leven’ herinnerden (precies op dat punt aangekomen) Of dat je daarom iets van te voren voelt aankomen omdat je op hetzelfde punt op de terugweg zit. Grappig hè?

        • Enceladus zegt

          Ja, dat is wel grappig. Als kind dacht ik dat wij na dit leven in de hemel zouden komen en dan als beloning zelf een god mochten worden en een eigen zonnestelsel mochten ontwerpen en besturen.
          Later leerde ik de betekenis van ‘wishful thinking’… 😉

          Overigens gebeurt er nu iets geks: jouw avatar is wél te zien bij de recente berichten, maar niet als je het bericht zelf vervolgens bekijkt. Of zit je in een tijdmachine?

          groet,
          Gert (Enceladus)

          • Ik snap er ook niks van, Gert. Ik kan rechtsboven niet inloggen (een paar seconden staat succesvol ingelogd) maar op Dashboard (via sitebeheer, onderaan) staat doodleuk rechtsboven ‘Hallo Monique”
            Het zal wel een keer goed komen hoop ik ( ik wil geen wit blaasmolentje zijn) 🙁
            Als ik een reactie in de Astrocorner wil plaatsen dan moet ik mijn oude pc opstarten die staat op mijn andere bureau (het inloggen lukt daar wel).

  2. Enceladus zegt

    Ja, midden in de zomer staan ‘wij’ het verste van de zon af en in de winter het dichtste bij…
    Grappig dat je dit aanhaalt, ik heb dit feitje onlangs verwerkt in een toekomstige publicatie.

    Maar wie zijn ‘wij’? Nou, ‘slechts’ de bewoners van het Noordelijke halfrond. Onze companen ‘down under’ beleven het precies andersom. Toegegeven: De meerderheid van de mensheid woont aan ‘onze kant’, maar er zijn toch miljoenen mensen voor wie het perihelium gewoon samenvalt met hun zomer.

    groet,
    Gert (Enceladus)

  3. Leuk, die baan van de aarde om de zon en de scheefstand van de as van de aarde: een denkbeeldige as: want ik heb nog nooit een foto gezien van het einde van die as bij de polen. (grapje: denkbeeldig, imaginair, werkelijk en een fysieke as)

    Maar nu het ruimtelijk voorstellingsvermogen, de waarneming van de fenomenen los van deze op school geleerde abstractie’s.

    Ik liep afgelopen nacht door het centrum van Maastricht en zag tussen de smalle straten heel erg hoog de maan, die aan zijn tweede kwartier was begonnen. Vreemd, dacht ik: zo hoog die maan en zo laag de zon nu begin januari, terwijl men zegt dat ze in het zelfde vlak bewegen. En ik overtuigde mijzelf, dat het zo is, een bewijs zijn de maans en zonsverduisteringen die toch wel erg vaak voorkomen. Dus: toch in hetzelfde vlak en een beetje wiebelen.

    Maar waarom dan die hoog staande maan en die laagstaande zon. Aha: het is geen nieuwe of volle maan. En in het zuiderlijk halfrond is het zomer en staat de zon toch wel hoog. De zon staat hoog in het zuiden en laag tegelijk in het noorden….

    Ik vroeg het aan enkele kennissen, en ik merkte dat ze het over heel andere onderwerpen gingen hebben. De één zijn erg wijs: dat zal wel te maken hebben dat het lichter wordt in de ochtend, en dat terwijl het ongeveer even laat is, in de avond gaat de zon wel later onder. Ik zei heel filosofisch: “Dat lijkt me er niets mee te maken hebben, niet onze klok is bepalend maar de fenomenen in de natuur.” Hij knikte ja en begon met een ander een gesprek. Ik dacht aan de omwenteling van de aarde die samen met de richting van de draaiing van de aarde om de zon een vertekening geeft van de tijden van zons op en ondergang.

    Toen kreeg ik wel ontzag voor de wetenschappers die met behulp van hun waarnemingen “der fenomenen” op de abstractie’s zijn gekomen van ons heliocentrisch stelsel. Veel mensen leren dat, maar volgens mij daalt deze kennis niet in en wordt niet inzichtelijk in wat we aan de hemel zien. Als was het alleen maar dat de verlichte kant van de maan niet recht naar de zon wijst. En dat in het zuiderlijk halfrond de maan schijnbaar met het laatste kwartier begint en eindigt met het begin van het laatste kwartier. Dat heb ik begrepen uit een leuke film van een zeemeermin die binnen één maand weer de zee in moest: de maan in die film ging de verkeerde kant op. Stomme filmmakers dacht ik toen, tot ik er achter kwam dat die mooie zeemeermin waarschijnlijk in de zuidzee leefde.

    Ik beredeneerde dat de maan slechts in één nacht ongeveer een dertigste van de gehele cirkel beschrijft (30 dagen per maand ongeveer), dus de beweging ten opzichte van de vaste sterren kan ik voor één dag en nacht verwaarlozen. De beweging der sterren gaat via de (denkbeeldige) as die naar onze poolster wijst. Een cirkel om die as.

    Toen begreep ik het: zoals de zon hoog staat in de zomer omdat de as van de aarde naar de zon toe wijst, staat de maan hoog aan de hemel omdat de maan het heeft aangedurfd om zich wat verder weg te begeven dan de aarde ten opzichte van de zon. Omdat de as van de aarde dan naar de maan wijst(dus als hij te zien is rond volle maan) daarom staat hij hoog.

    Nu iedereen in deze eiste zal dat wel begrijpen, maar ik d8.. toch leuk even te vermelden.

    • oeps:tikfoutje: de maan in het zuiden eindigd zijn periode op het begin van het eerste kwartier (zoals het geïnterpreteerd wordt vanaf het noordelijk halfrond)

  4. @ Jan – Deze link heeft geen uitleg nodig. https://www.youtube.com/watch?v=mhSHpOo8PtQ

    • Met alle respect.
      Voor het ruimtelijk inzicht zou het wel handig zijn te vermelden dat, zo als jullie daar in de studio evenwijdig aan de ecliptica zitten. Dan is het allemaal heel duidelijk, daar ben ik het volkomen mee eens.

      Maar de implicatie’s van deze eenvoudige standaard theoretische “schoolkennis”, voor de waarnemingen in de praktijk van het dagelijks leven is geheel andere koek. Ik zie die twee dames wel instemmend knikken, maar ik krijg de indruk dat het zeer oppervlakkig “binnenkomt”. Als er al iets binnenkomt. sorry hoor.

      Wat ik hierboven duidelijk wil maken, is dat er een groot verschil is tussen de waarneming met de zintuigen vanuit je steeds anders toch zelfde uitgangs-standpunt en een buitenaardse aanschouwelijke theorie aan de hand van een aardbolletje en een lamp.

      Zou je echt denken dat men, na deze uitleg van twee minuten, zich realiseert dat op het zuidelijk halfrond men “ondersteboven” “schuine” rondjes draait, en wat de consequenties daarvan zijn?

      De opkomst van de zon in het oosten opeens rechts is in plaats van links? De schijngestalten van de maan de andere kant opdraaien vanwege het feit dat men aan de onderkant van de aarde hangt en de maan ondersteboven ziet ? Dat, zoals ik hierboven heb beschreven de maan soms veel hoger aan het firmament staat dan de zon, afhankelijk van de seizoenen? Hoe zit het met het feit dat men de maan niet verlicht ziet vanuit de richting waar de zon staat, dat is lastig uit te leggen met een lampje op zo’n korte afstand.

      Het meest duidelijk zou zijn als men een filmpje maakt vanuit verschillende standpunten op aarde, met het als een idioot snel (24h) ronddraaiende schuine (=wiebelende) vlak van der ecliptica. Dan is het, lijkt me, veel duidelijker als daar de zon, maan en planeten aanwezig zijn.

      Tenslotte sta “ik” in het centrum van de cosmos en de kosmos. (“ik” als het waarnemend subject)
      Dientengevolge draait alles om het ego. (hihi)

  5. Beste Jan, je moest eens weten wat de gemiddelde Nederlander weet op dit gebied. Geloof me, dit is al heel wat
    😀 En die dames knikken lief en proberen er ‘iets’ van te begrijpen maar ach… laat ik het daar maar bij houden.

  6. Als de aarde in het perihelium staat zou je toch verwachten dat dan de kortste dag is?
    Maar die hebben we al gehad.
    Hoe zit dat precies?

    • Wim, je reageert op het nieuws over het perihelium van een jaar terug. Hier de blog over het perihelium van vandaag, 4 januari 2015. Over die kortste dag: die heeft niets te maken met de baan van de aarde om de zon, maar met de schuine stand van de aardas.

Speak Your Mind

*