28 maart 2024

Meer informatie over de nieuwe supernova 2014J

Credit: E. Guido, N. Howes, M. Nicolini.

Gisteren werden we verblijd met het heuglijke nieuws dat er een supernova was verschenen in het nabije sterrenstelsel Messier 82, ook wel het Sigaarstelsel genoemd (vanwege z’n karakteristieke vorm). De supernova is zelfs door kleine telescopen goed zichtbaar. Het is de verwachting dat de supernova, die momenteel van magnitude +11 is (ongeveer), in helderheid zal blijven toenemen. Over een paar dagen zou de supernova, die de naam SN 2014J heeft gekregen, zelfs door goede verrekijkers zichtbaar kunnen zijn!

Credit: Leonid Elenin

Als je de supernova komende nacht wilt zien, heb je minimaal een 4-inch telescoop nodig. De supernova bevindt zich op een afstand van 12 miljoen lichtjaar, in de richting van het sterrenbeeld Grote Beer. Hiermee is het de dichtstbijzijnde supernova sinds SN 1993J, die opvallend genoeg was “afgegaan” in de naaste buur van M82, namelijk M81. Beide stelsels vormen een fysieke groep (samen met NGC 3077) en deze stelsels beïnvloeden elkaar ook zichtbaar. Het is opmerkelijk dat de supernova niet eerder is ontdekt: op foto’s is het object al zichtbaar vanaf 16 januari!

Credit: Bob King.

Messier 82 is een heldere en opvallende sterrenstad, die we precies vanaf opzij waarnemen. Het stelsel is vermoedelijk een spiraalstelsel en is helder genoeg om zichtbaar te zijn door verrekijkers. Het stelsel wordt ook wel het Sigaarstelsel genoemd en soms ook het Sterrenflitsstelsel, vanwege z’n vorm en z’n heldere stervormingsgebieden. De recente supernova is alweer de derde in tien jaar tijd die is waargenomen in M82. De andere twee, uit 2004 en 2008, kwamen echter niet in de buurt van de helderheid van SN 2014J.

Credit: NASA/CXC/M. Weiss

SN 2014J, voorheen PSN J09554214+6940260 , is een type Ia (één-A) supernova – een nogal klinische term voor één van de meest catastrofale gebeurtenissen in het universum. Zo’n explosie is het gevolg van een superdichte witte dwergster, een object dat niet veel groter is dan de aarde, maar niet veel minder weegt dan de zon. De zwaartekracht die wordt uitgeoefend door een witte dwerg is enorm, en als deze deel uitmaakt van een nauwe dubbelster, zal de witte dwerg materiaal gaan overhevelen van de begeleider.Zodra een witte dwerg (dat een type van degeneratieve ster is) een massa heeft bereikt van 1,4 zonnemassa’s, kan deze zichzelf niet langer in stand houden. De witte dwerg stort plotseling in, waarbij idioot hoge temperaturen bereikt worden. Het gevolg is een thermonucleaire kettingreactie, waarbij de hele ster wordt opgebrand. Dit proces zien we vanaf de aarde als een heldere lichtbron, even helder als het complete sterrenstelsel er omheen. Het lijkt alsof er een nieuwe ster aan de hemel is verschenen – in werkelijkheid is het juist het einde van een heel oude ster (witte dwergen zijn de restanten van zon-achtige sterren).

M82 locatie 1

Goed, mocht je een telescoop in de schuur hebben staan, dan wil je vast een poging wagen om de “nieuwe ster” met eigen ogen te zien. Het tijdstip maakt niet eens uit: vanuit Nederland is M82 circumpolair, wat betekent dat het de gehele nacht zichtbaar is. Hierboven zie je de situatie om 8 uur ’s avonds in de omgeving van Washington. Wat jij zal zien, zal hier dus van afwijken. Maar dat maakt niet uit – de relatieve verhouding blijft hetzelfde.Wat je moet doen, is een lijn trekken vanaf de “rechterkant” van de pan richting de Poolster. M82 bevindt zich dan een stukje boven deze lijn, meer richting de Grote Beer dan richting de Poolster.

M82 locatie 2

Maar laten we de locatie wat preciezer definiëren. Trekt dit keer een lijn vanaf de bovenkant van de pan. Als je vanaf de ster Dubhe rechtdoor gaat, dan kom je bij de ster 23 Ursae Majoris terecht, die met het blote oog zichtbaar zou moeten zijn. Vanaf hier moet je een stukje “sterspringen” naar een kleine driehoek van sterren en vanaf dat punt een lijn trekken naar een opvallend duo van sterren. M82 (en M81) bevinden zich een halve hemelgraad onder de lijn. Ach, als je naar de kaartjes kijkt, zie je wat ik bedoel.

PSN 22-01-14

Bron: Universe Today

Share

Comments

  1. Enceladus zegt

    Ondertussen hebben we hier op Aarde een klok die nog gelijk loopt als onze eigen ster kaboem gaat:
    http://www.nu.nl/wetenschap/3682938/nieuwe-atoomklok-verbreekt-wereldrecords-.html

    groet,
    Gert (Enceladus)

  2. Hopelijk is het de komende dagen een heldere nacht, dan kunnen we het aanschouwen.
    Met je eigen ogen zien is toch net iets leuker en spannender dan als het vanaf een reeks
    foto’s wordt bekeken.

    Daarnaast is het wel ongelooflijk “knullig”dat zoiets toch over het hoofd kan worden gezien.
    De heelal wordt bijna 24 uur “bewaakt” / “bekeken” en toch nu pas het zien en in de gaten hebben.

    Nou ja, als we maar een onvergetelijk spektakel voorgeschoteld krijgen de komende tijd.

    • gert1904 zegt

      Knullig?

      Dat zegt meer over “Tinslee” dan over de waarnemers.

      Het –is– niet over het hoofd gezien.

      “Het Heelal” wordt níet 24/7 “bewaakt”. Zéker niet over het volledig EM spectrum.

      • “Tinslee” Zegt ….Very Long Baseline Interferometry je iets?
        Nee zeker..? 🙂 Dacht het al. Wel wakker blijven hoor!!

        Hier de link waar je enige verdieping kan opdoen:

        >> http://www.ras.ucalgary.ca/Spacevlbi.html

        • Enceladus zegt

          Tinslee, als je ‘de heelal’ schrijft en in de veronderstelling leeft dat ‘de heelal’ 24 uur per etmaal ‘bewaakt’ wordt, terwijl de inslag van de meteoriet in Tsjeljabinsk vorig jaar nota bene als een volslagen verrassing kwam, dan komt het nogal aanmatigend over als je anderen de maat te gaan nemen, denk je ook niet?

          groet,
          Gert (Enceladus)

          • Vriendelijke “vriend” ,

            Ik schreef over de observatie van….. nergens had ik het erover dat ze komeet aanslagen hiermee willen voorkomen. Daar is niets aanmatigends aan, belangrijk is wel dat er goed dient te worden gelezen. 😉

          • Enceladus zegt

            @ Tinslee: Jij schreef “Nee zeker..? Dacht het al. Wel wakker blijven hoor!!” en dat komt echt zeer aanmatigend over hoor! En dan ben ik nog geen eens degene aan wie je die opmerking adresseerde…

            Na jouw ongevraagde advies aan mij onlangs, om mij te wenden tot de Stichtig Korrelatie heb ik ook drie tips voor jou:
            1. Doe eens een bijspijkercursus Nederlands
            2. Pas je gedrag een beetje aan en stop met het beledigen van anderen op Astroblog
            3. Kijk voor de aardigheid eens wat je nickname voor hits oplevert op het internet (weet je zeker dat je daarmee vereenzelvigd wil worden?)

            Veel succes! 🙂

            groet,
            Gert (Enceladus)

        • gert1904 zegt

          Mij zegt VLBI natuurlijk alles. Zo mocht ik, bijvoorbeeld, college ontvangen van de volgende personen:

          – 3091
          – 3798
          – 9492
          – 9691
          – 9692
          – 12635

          De beroemde drie boeken van de even beroemde Vlaams/Nederlandse persoon 1670 staan hier in de kast.

          • gert1904 zegt

            Heeft iemand dit al begrepen/opgelost?😀😀

          • Enceladus zegt

            Ik vermoed dat de letters een code voor intialen vormen?

            CKJA
            CGJH
            JDJB
            JFJA
            JFJB
            ABFCE

            Zoiets? Ik ken geen mensen die colleges sterrenkunde geven, dus ik kan de puzzel niet afmaken.
            Ben wel dol op puzzels en cryptogrammen, dus mocht je nog hints hebben, dan houd ik me aanbevolen.

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • Olaf van Kooten zegt

            Enceladus, op verwarring te voorkomen is het misschien beter als je je nick consequent gebruikt en de naam “gert” voorbehoud aan Gert1904 (?) 😉

  3. Mensen, zullen we het gezellig houden hier? Dus niet elkaar de les gaan lezen en afdwalen van het onderwerp. Bedankt! 😀

    • gert1904 zegt

      Arie, Olaf,

      Er is, m.i., enige verwarring over de nicks van twee reageerders met de échte voornaam “Gert” op dit forum:

      – Gert1904 (ik)
      – Enceladus

      Enceladus vermeldt steeds trouw zijn voornaam én zijn nick. Waarvoor hartelijk dank.

      Voordat ik dit in de gaten had, dacht ik dat ík een keer door Monique werd aangesproken. Wat niet het geval bleek te zijn. Ik heb daar toen verbaasd op gereageerd.

      Nu dus een reactie van Olaf aan “Gert” en “Tinslee”.

      Olaf had beter gereageerd aan “Enceladus” en “Tinslee”. Gezien de verwarring een begrijpelijke vergissing.

      Ik, Gert (Gert1904), sta daar hélemaal buiten.

      Ik zou wel graag een goede oplossing zien om toekomstige problemen te voorkomen.

      • Olaf van Kooten zegt

        Akkoord, ik snap wat je bedoelt. Als we Enceladus voortaan met z’n nick aanspreken en de nick Gert aan jou reserveren, kunnen we verwarring voorkomen. Dus ik zal Enceladus voortaan ook Enceladus noemen 😉

        • Ik hoop dat ik dan niet per ongeluk de fout in ga 😀 (de naam Gert (van Enceladus) is mij al zo vertrouwd)
          Tja Gert1904… nu ben ik te laat met het voorstel om je voortaan ‘Willem’ te noemen 😉

      • Enceladus zegt

        Ik heb bewust, vanaf het moment dat ik ontdekte dat jij je voornaam als deel van je nickname gebruikt, steeds mijn nickname toegevoegd achter mijn voornaam. Dat zou toch voldoende onderscheid moeten bieden.

        Die 1904 is ongetwijfeld een code en niet je geboortejaar, dus kun je vooralsnog geen beroep doen het recht van de oudstgeborene! 😉

        groet,
        Gert (Enceladus)

    • gert1904 zegt

      Enceladus,

      Nee, je vermoeden is niet juist.

      Het is een eenvoudig (uiteraard astronomisch) grapje, geïnspireerd door dít recente artikel van Arie:

      https://www.astroblogs.nl/2014/01/18/planetoiden-vernoemd-naar-schilder-mondriaan-en-sterrenkundige-lamers/

      Dan zou nú het toch duidelijk moeten zijn…..

      Mijn geboortejaar is inderdaad niet 1904. 1904 zijn mijn geboortedag en -maand.

      Ik onderteken mijn berichten (vrijwel) nooit. Ik vind de kopregel “Gert1904 zegt:” bóven mijn berichten voldoende.

      Wat Olaf eerder schrijft over “voorbehoud aan”, vind ik volstrekt onnodig! Als iedereen zich aan zijn nick houdt is er geen enkel probleem.

      Gert1904 (eenmalig mét ondertekening)

  4. o ja, dat moet hè ! zegt

    je hebt groot gelijk Arie,

    Gertverderrie in het kwadraat, dus ja die 2, laten dit eens zo leuke blog verworden tot een naargeestig klasje als van een :
    “insiders softe kernclubje”

  5. Zo, ik heb net een paar uur in de kou gestaan met m’n telescoop én verrekijker, rond M82 was het hier onmogelijk om maar iets in beeld te krijgen (bewolking). Wel opnames van Jupiter en Procyon gemaakt (niet de moeite waard om er iets mee te doen) Volgende keer beter dan maar (zucht)

    En…wat is dit nou voor flauwekul ineens? Arie heeft ergens wel gelijk. Het komt mij ook allemaal wat kinderachtig over. @ Gert- Ik snap je frustratie, laat toch gaan (zou ik denken, pfff) Er zijn wel belangrijkere dingen om je energie aan te besteden.

    Nu gauw mijn bedje opzoeken (GAAP) 🙂

  6. Gisteravond ondanks de wolken toch even gelegenheid gehad de supernova te kunnen fotograferen.

Laat een antwoord achter aan Olaf van Kooten Reactie annuleren

*