19 maart 2024

Voor het eerst dubbel superzwaar zwart gat ontdekt in gewoon sterrenstelsel

Impressie van SDSS J120136.02+300305.5. Credit: ESA – C. Carreau

Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om in een ver verwijderd sterrenstelsel een dubbel superzwaar zwart gat te zien, dat om elkaar heen draait. Er zijn enkele van die binaire zwarte gaten bekend, maar tot nu toe kwamen ze allemaal voor in actieve sterrenstelsels, zoals in NGC 3842 en NGC 4889. Het duo dat de Europese röntgensatelliet XMM-Newton vond is uniek, want het is aangetroffen in een rustig sterrenstelsel, voorzien van de catalogusnaam SDSS J120136.02+300305.5. Op 10 juni 2010 zag de XMM-Newton een uitbarsting in röntgenlicht, op een moment dat de satelliet aan het ‘slewen’ was, gaande van de ene waarnemingsplek aan de hemel naar de andere. Op de afbeelding hieronder zie je al de ‘slew-sporen’, 1200 stuks. die de XMM-Newton in de periode tussen 2001 en 2012 heeft gevolgd.

Credit: ESA/ A. Read (University of Leicester)

Tijdens dat slewen laten ze de camera’s gewoon open staan, om onverwachte gebeurtenissen te detecteren. En die zagen ze Stefanie Komossa (Max-Planck-Institut für Radioastronomie, Bonn) en haar collegae bij SDSS J120136.02+300305.5 – hier hun vakartikel erover. De hoeveelheid straling had een grillig verloop, met eerst een daling in de lichtcurve, daarna weer een stijging, tenslotte een geleidelijke afname. Berekeningen lieten zien dat hier sprake moest zijn van een ster die te dichtbij een superzwaar zwart gat was gekomen en daar door de getijdewerking uit elkaar werd gerukt. Maar er was niet één zwart gat, er moesten er twee zijn! Er zijn twee mogelijke configuraties: of het is een duo van één zwart gat van tien miljoen zonsmassa en één van een miljoen zonsmassa, die in een ellipsbaan om elkaar draaien óf het is een duo waarvan één zwart gat een miljoen zonsmassa is en het andere zwart gat er in een cirkelvormige baan omheen draait. Men denkt dat de twee zwarte gaten over twee miljoen jaar tegen elkaar zullen botsen en dan zullen samensmelten, een enorme stoot zwaartekrachtsgolven achterlatend.  Bron: ESA.

Share

Comments

  1. Julia Du Canada zegt

    “Men denkt dat de twee zwarte gaten over twee miljoen jaar tegen elkaar zullen botsen en dan zullen samensmelten, een enorme stoot zwaartekrachtsgolven achterlatend.”

    Kortom, niet in de buurt willen komen van deze “zwarte monster”, anderzijds hebben we over twee miljoen nog wat spectaculairs te zien. Ik zet ‘m vast in mijn agenda.

Speak Your Mind

*