28 maart 2024

Ultra-energierijke kosmische straling blijken afkomstig uit “hotspot” in de Grote Beer

Credit: Kazumasa Kawata, University of Tokyo Institute for Cosmic Ray Research.

Wetenschappers hebben een “hotspot” ontdekt in het sterrenbeeld Grote Beer, die de herkomst lijkt te vormen van de meeste ultra-energierijke kosmische stralen die op aarde worden gemeten. Wetenschappers vragen zich al tientallen jaren af waar kosmische stralen met een ultrahoge energie vandaan komen en nu zijn ze een stap dichter bij een antwoord. Kosmische stralen zijn ontdekt in 1912 en bestaan eigenlijk uit deeltjes, niet uit straling. De meeste kosmische stralen bestaan uit protonen, maar ook helium- en stikstofkernen kunnen onderdeel uitmaken van kosmische stralen. Ze worden vermoedelijk geproduceerd door actieve zwarte gaten, supernovae, schokgolven en pulsars.Een deel van de kosmische stralen zijn afkomstig van de zon en/of de Melkweg, maar een klein deel van de gemeten straling heeft een dusdanig hoge energie dat geen enkel proces in ons melkwegstelsel hiervoor verantwoordelijk kan worden gehouden. We hebben het hier over kosmische stralen waarvan de protonen een energie hebben van (minstens) een miljard miljard (1^18) elektronvolts! Vergis je niet: dat is evenveel energie als een tennisbal die met flinke snelheid wordt weggeslagen (maar dan samengepakt in een enkel subatomair deeltje). Een recent onderzoek heeft gekeken uit welke richting de meeste ultra-energierijke stralen afkomstig zijn. Dat blijkt een gebied te zijn in de richting van het sterrenbeeld Grote Beer, met een diameter van 40 hemelgraden (ongeveer zes procent van de sterrenhemel). Maar waarom is dit nooit eerder ontdekt? Wel, kosmische stralen zijn zeer gevoelig voor magnetische verstoringen. Als gevolg van het aardmagnetisch veld, het zonnemagnetisch veld en het magnetische veld van de Melkweg worden de meeste kosmische stralen zo door elkaar gehusseld dat er niets zinnigs te zeggen valt over de herkomst ervan. Pas met de komst van zeer gevoelige apparatuur heeft men kosmische stralen kunnen meten met de allerhoogste energie – deze zullen minder beïnvloed worden door externe magnetische velden. Allemaal leuk en aardig natuurlijk, maar dat gebiedje van 40 hemelgraden zit natuurlijk tjokvol met sterren, sterrenstelsels en weet ik wat. Wat is nu de preciese bron van die krengen? Dat zullen vervolgonderzoeken moeten uitwijzen, maar de kans is groot dat de bron(nen) zich ergens bevinden in de Virgocluster – een gigantische verzameling sterrenstelsels in ongeveer dezelfde richting als de “hotspot”. Bron: University of Utah.

Share

Speak Your Mind

*