29 maart 2024

Twijfels over afstand tot Plejaden eindelijk uit de wereld

Credit: NASA, ESA, AURA/Caltech, Palomar Observatory

Wat is de afstand tot de Plejaden (ook wel geschreven als Pleiaden)? Dat lijkt een nogal random vraag, maar het is er wel eentje met verstrekkende gevolgen voor onze modellen van stellaire evolutie. De Plejaden zijn de beroemde Zeven Zusters in het sterrenbeeld Stier – een verzameling van sterren met een mythische status in zo’n beetje alle wereldculturen. In werkelijkheid is het een open sterrencluster met een leeftijd van zo’n 100 miljoen jaar.Omdat de Plejaden dichtbij staan, worden ze gebruikt als “natuurlijk laboratorium” om de evolutie van sterren en sterrenclusters te begrijpen. Daarnaast worden de gemeten eigenschappen van de sterren van de Plejaden gebruikt om de afstand tot andere, verdere, clusters te schatten.Tot de jaren ’90 was de geaccepteerde afstand tot de Plejaden zo’n 430 lichtjaar. De Europese Hipparcos-satelliet, speciaal gelanceerd om de afstand van meer dan 118.000 sterren te meten, kwam met een hele andere waarde: 390 lichtjaar. Dat lijkt misschien niet veel verschil, maar: aangezien de afgeleide eigenschappen van de Plejaden afhankelijk zijn van de precieze afstand, en aangezien de Plejaden gebruikt worden als ijkpunt om de afstand tot andere clusters in te schatten, werd de sterrenkunde dus wél met een probleem opgezadeld.Na bijna 20 jaar van discussie, waren een aantal sterrenkundigen het zat. Ze gingen voor eens en altijd een einde maken aan de onzekerheid! Hiertoe hebben ze de Very Long Baseline Array (een systeem van 10 radiotelescopen die over de hele wereld zijn verspreid) op de Plejaden gericht, en dat zo’n anderhalf jaar lang. Hierbij heeft men gekeken naar de schijnbare verschuiving van de sterren als gevolg van omloopbaan van de aarde rond de zon. Deze techniek is al erg oud en wordt parallax genoemd.Hieruit blijkt dat de afstand tot de Plejaden zo’n 443 lichtjaar zou moeten bedragen, met een onzekerheid van 1 procent. Dat betekent dat Hipparcos het fout had! Blijft natuurlijk wel de vraag waarom Hipparcos ernaast zat. Dat trekt namelijk alle metingen van de satelliet in twijfel!Maar niet getreurd: Europa heeft al een opvolger gelanceerd, Gaia genoemd, en die zal de afstand tot miljoenen sterren gaan meten. Als Gaia ook met een afstand van ongeveer 430 lichtjaar komt, weten we zeker dat het met deze satelliet wel snor zit. Bron: National Radio Astronomy Observatory.

Share

Comments

  1. Je kan de afstanden van bepaalde sterren die de satelliet (hipparcus) gemeten heeft,en waarvan je de afstanden wél zeker bent, toch als uitgangspunt nemen ? En dan eventuele afwijkingen incalculeren

    Bovendien zijn de pleiaden 7 sterren,en die staan onderling natuurlijk ook heel ver van elkaar.

    Wie weet heeft die satelliet de verste gemeten,en hebben wij de meest dichtbije gepakt.

    • Olaf van Kooten zegt

      De Pleiaden bevat 6 tot 9 sterren die je met het blote oog kunt zien, maar in werkelijkheid zijn het wel 1000 sterren en bruine dwergen! De diameter van de Plejaden is zo’n 50 lichtjaar, maar de grote meerderheid van de sterren staan allemaal op slechts 10 lichtjaar van elkaar.

  2. Ik bedoel ook 7 goed zichtbare sterren 🙂

    Maar dan nog,het verschil tussen 390 en 430 is 40.

    En de nieuwe meting met de telescopen zegt 443

    Het zou kunnen,want die sterren staan natuurlijk niet keurig op 1 lijn. De voorste op 390, en de achtersten op 430 en 443

  3. Enceladus zegt

    Volgens Wikipedia is de officiële spelling sinds 2005 inderdaad Plejaden. Voor mijn gevoel spreek je dat heel anders uit dan Pleiaden. En dat is toch vreemd, want volgens mij is het Zevengesternte toch echt vernoemd naar de zeven nimfen uit de Griekse mythologie. Om die zeven dames nu ineens een naam te geven die doet denken aan een ordinaire aanduiding voor een toilet…

    groet,
    Gert (Enceladus)

  4. citaat: van hierboven:
    “….sterren met een mythische status in zo’n beetje alle wereldculturen. In werkelijkheid is het een …”

    Dit doet mijn tenen krommen. “in werkelijkheid”, wat is ‘werkelijkheid’ eigenlijk? De illusie die de wetenschappelijke wereldcultuur nu heeft, of de “zo’n beetje alle wereldculturen” ?

    citaat uit de wikipedia:

    “Het woord mythe wordt in het dagelijks spraakgebruik vaak ten onrechte verstaan als ​fictie, iets dat nooit gebeurd is, een verzonnen verhaal. Een mythe wordt echter vaak opgevat als een zinrijk, betekenisvol en zelfs rëeel verhaal, al bevat de vertelling vele elementen die niet rëeel zijn in letterlijke of historische zin. In dit verband zei Mircea Eliade, een godsdiensthistoricus, hierover ooit: “Myths tell only of that which really happened.” ”

    Wat is de werkelijkheid als de amerikanen straks vaststellen dat we in een hologram leven?
    http://www.scientias.nl/amerikanen-gaan-uitzoeken-een-hologram-leven/104699?utm_source=wysija&utm_medium=email&utm_campaign=nieuwsbrief

    Dan kunnen we lering trekken uit de boodschap van de film The Matrix, of Groundhog day, of The Trueman show.. of het begrip Maya uit het Hindoeïsme.

    Met vriendelijke groet van Jan

  5. marcelleke zegt

    Ik durf al niet meer na al dit geleerde betoog …

Laat een antwoord achter aan Iedereen Reactie annuleren

*