Wat valt er aan de sterrenhemel te zien in september 2014?

Op maandag 1 september 2014 begint de weerkundige herfst en de astronomische herfst, ook wel ‘equinox’ genoemd, start vervolgens op 23 september. In september worden de nachten opvallend langer waardoor dit voor veel amateur-astronomen de start is van een nieuw seizoen van waarnemen. In dit artikel bespreken we wat er zoal te zien aan de sterrenhemel in september 2014.

De Maan en de planeten

De kleinste planeet uit ons zonnestelsel, Mercurius, is in onze streken in september 2014 niet zichtbaar met het blote oog. Venus, de tweede planeet uit ons zonnestelsel (gezien vanaf de Zon), is in september 2014 een zogeheten ‘ochtendster’ waardoor deze te zien is vlak voor het opkomen van de Zon. Vanaf de tweede helft van september verdwijnt Venus echter in de schemering van de Zon waardoor deze planeet niet meer zichtbaar zal zijn. Met de term ‘ochtendster’ bedoeld men in de sterrenkunde een binnenplaneet (Mercurius of Venus) die te zien is aan de ochtendhemel. De planeet Mars, ook gekend als de ‘rode’ of de ‘oranje’ planeet omwille van zijn kleur, gaat in september 2014 twee uur na de Zon onder. Hierdoor is deze ’s avonds laag in het zuidwesten nog heel even te zien in het sterrenbeeld Weegschaal (Libra). De grootste planeet uit ons zonnestelsel, Jupiter, komt in september 2014 dag na dag vroeger op en is ’s ochtends in het sterrenbeeld Kreeft (Cancer) te zien als een heldere ‘ster’. Wie houdt van mooie schaduwovergangen moet vrijdag 12 september 2014 aanstippen in zijn agenda. Dan zijn omstreeks 05u30 de schaduwen van de Jupitermanen Ganymedes en Callisto gelijktijdig te zien op de planeetschijf van Jupiter. Op maandag 29 september 2014 zijn omstreeks 03u30 de schaduwen van de Jupitermanen Europa en Callisto te zien op de planeetschijf van Jupiter. Saturnus is omwille van zijn prachtig ringensysteem ongetwijfeld de mooiste planeet uit ons zonnestelsel en is in september 2014 ’s avonds nog even waarneembaar in de buurt van de planeet Mars in het sterrenbeeld Weegschaal (Libra). Op dinsdag 9 september 2014 is het Volle Maan.

De zeldzame driedubbele schaduwovergang, die oktober vorig jaar bij Jupiter te zien was

Planetoïden in oppositie

De planetoïde 12 Victoria, die op 13 september 1850 werd ontdekt door de Engelse astronoom John Russell Hind, is op maandag 8 september 2014 in oppositie. Op dat moment bevindt deze planetoïde zich in het sterrenbeeld Pegasus en heeft deze een maximale helderheid van magnitude +9 waardoor deze enkel zichtbaar is met een telescoop. Deze planetoïde heeft een diameter van ongeveer 115 kilometer en behoort tot het S-type planetoide. Dit is een type dat voornamelijk uit silicaten en metalen als ijzer en nikkel bestaat en een relatief helder oppervlak heeft (een hoog albedo). Op dinsdag 9 september 2014 is ook de planetoïde 33 Polyhymnia in oppositie. Deze planetoïde bevindt zich op dat moment in het sterrenbeeld Waterman (Aquarius) en heeft een tijdens de oppositie een schijnbare helderheid van magnitude +9.8. Hierdoor heb je middelgrote tot grote telescoop nodig om de planetoïde 33 Polyhymnia te kunnen waarnemen. Op 9 september bereikt deze planetoïde een maximale hoogte boven de horizon van ongeveer 31°. De planetoïde Polyhymnia werd op 28 oktober 1854 ontdekt in Parijs door de Franse astronoom Jean Chacornac en behoort tot de S-type planetoïden die bekend zijn om hun relatief hoog albedo.

Komeet C/2013 V5 (Oukaimeden)

De op 12 november 2013 ontdekte komeet C/2013 V5 staat op zondag 28 september 2014 in het perihelium. Tijdens het perihelium bevindt deze komeet zich op een afstand van 0,73 AE (Astronomische Eenheden) van de Aarde. Doordat deze komeet werd ontdekt met behulp van het Oukaimeden Observatory vanuit Marokko wordt dit ijzige hemelobject ook wel ‘komeet Oukaimeden’ genoemd. Deze komeet is van 1 september tot en met 8 september 2014 in België en Nederland zichtbaar aan onze ochtendhemel in het sterrenbeeld Eenhoorn (Monoceros) en heeft op dat moment een helderheid van ongeveer magnitude +8. Rond 8 september 2014 zou de komeet C/2013 V5 vanuit onze landen een maximale helderheid halen van magnitude +6,7. Om deze komeet waar te nemen, gebruik je best een telescoop. Vanaf 9 september 2014 is de komeet Oukaimeden vanuit België en Nederland niet meer zichtbaar. Doordat het de eerste keer is dat dit object het centrale deel van ons zonnestelsel bezoekt, is het dan ook moeilijk om de exacte helderheid van de komeet te voorspellen.

Komeet C/2013 V5 Oukaimeden – Foto: The Virtual Telescope.

Aurigiden meteorenzwerm

Op maandag 1 september vindt het maximum plaats van de Aurigiden meteorenzwerm. Meteoren worden in de volksmond ook wel ‘vallende sterren’ genoemd maar in werkelijkheid gaat het om zeer kleine stukjes steen en gruis die onder hoge snelheden de atmosfeer van de Aarde binnendringen waarna ze op een hoogte van ongeveer 100 kilometer verdampen. De radiant van de Aurigiden meteorenzwerm, het punt aan de nachthemel van waaruit de meteoren lijken te komen, bevindt zich in het sterrenbeeld Voerman (Auriga). Onder goede omstandigheden is het mogelijk om van deze meteorenzwerm een tiental meteoren per uur te zien. Het beste moment om deze ‘vallende sterren’ waar te nemen is omstreeks 04u30 in de ochtend aangezien de radiant zich dan 48° boven de horizon bevindt. Om meteoren waar te nemen, heb je geen speciale apparatuur nodig. Enkel een ligzetel, een heldere sterrenhemel, liefst een donkere locatie en wat geduld zijn genoeg.

Deep-sky

September is de perfecte maand om de emissienevel NGC 7822 waar te nemen. Deze nevel, die in 1829 werd ontdekt door de Britse astronoom John Herschel, kunnen we terugvinden in het sterrenbeeld Cepheus. Zijn schijnbare afmeting bedraagt 60,0′ en binnenin deze nevel bevindt zich een groep van jonge sterren die bekend staan als ‘Berkeley 59’ en slechts enkele miljoenen jaar oud zijn. Op woensdag 24 september 2014 staat deze nevel omstreeks 01u30 aan het hoogste punt, op een hoogte van 73°. Om dit contrastarme deep-sky object waar te nemen heb je een middelgrote of grote telescoop nodig. Ook de bekende planetaire nevel, NGC 7662, is in de maand september zeer goed waarneembaar. Deze nevel, die ook bekend is onder de naam ‘Blue Snowball’, is terug te vinden in het sterrenbeeld Andromeda en heeft een helderheid van magnitude +9,0. Op zaterdag 13 september 2014 staat deze planetaire nevel 80° boven de horizon. Net als bij NGC 7822 heb je ook voor NGC 7662 een behoorlijke telescoop nodig om deze deep-sky objecten waar te nemen. Enkele deep-sky objecten die je in de maand september met een binoculair kan waarnemen zijn ondermeer de open sterrenhopen Messier 52 (M52) en Messier 34 (M34) in de sterrenbeelden Cassiopeia en Perseus en het bekende sterrenstelsel Messier 31 (M31) in het sterrenbeeld Andromeda. Zoals met alle deep-sky objecten steeds het geval is, raden wij ook aan om deze objecten waar te nemen rond de periode van Nieuwe Maan zodat het Maanlicht niet stoort. Om deep-sky objecten goed waar te nemen met een verrekijker of een telescoop moet er zo weinig mogelijk storend licht zijn dat afkomstig is van de Maan, straten en steden. Op woensdag 24 september 2014 is het Nieuwe Maan waardoor dit het meest geschikte moment is voor deep-sky waarnemingen.

De sterrenbeelden op 15 september 2014 (23u30)

Hubble’s Tonight Sky over september 2014

Hieronder weer de maandelijkse video van Hubble’s Tonight’s Sky, waarin je kan zien wat er allemaal voor interessants aan de hemel staat te gebeuren.

Bron: Spacepage.be + Hubble.

Gerelateerde Astroblogs:

Video; China publiceert eerste wereldwijde panoramische beelden van Mars Eerste webcast NASA over UFO’s gehouden. Veelgestelde vragen en conclusie. Team onafhankelijk onderzoekers presenteert analyse vliegbewegingen UAP’s van de Amerikaanse marine op luchtvaartconferenties AIAA