29 maart 2024

Enorme uitbarsting bij mini-ster waargenomen

Impressie van DG CVn, waarbij op één van de dwergsterren een uitbarsting plaatsvindt. Credits: NASA’s Goddard Space Flight Center/S. Wiessinger

De Swift-ruimtetelescoop registreerde in april één van de krachtigste en heetste sterrenvlammen die ooit zijn waargenomen bij nabije sterren. Het ging overigens niet om een enkele vlam, maar om zeven krachtige exemplaren in twee weken tijd. De grootste hiervan was maar liefst 10.000 krachtiger dan de sterkste zonnevlam. Deze vlam haalde een temperatuur van 200 miljoen graden, oftewel 12 keer heter dan de kern van de zon.De supervlam was afkomstig vanuit de richting van de dubbelster DG Canum Venaticorum (DG Cvn voor vrienden), die op een afstand van 60 lichtjaar staat. Deze dubbelster bestaat uit twee rode dwergsterren (sterren kleiner en koeler dan de zon), die op een onderlinge afstand van 3 AU staan (1 AU is de afstand aarde-zon). Deze onderlinge afstand is te klein voor het oplossend vermogen van Swift, dus het is niet bekend welke van de twee sterren de supervlam produceerde.Sterren produceren vlammen om dezelfde reden als de zon. Rondom actieve gebieden in de atmosfeer van de ster worden magnetische veldlijnen verstoord en vervormd. Doordat de veldlijnen uitgerekt worden, slaan ze energie op. Uiteindelijk vind een zogenaamde magnetische reconnectie plaats, waarna de opgesloten energie wordt uitgestoten. Hierbij wordt over het gehele elektromagnetische spectrum straling geproduceerd, van radiogolven tot röntgenstraling.

Op 23 april 2014 werd de eerste röntgenstraling afkomstig van DG Cvn opgepikt door Swift, waarna het automatische volgsysteem meteen op de dubbelster werd gericht. Zo’n drie minuten na de eerste trigger was de röntgenhelderheid van de sterrenvlam groter dan de totale helderheid van beide sterren op alle golflengten. Maar ook in zichtbaar- en ultraviolet licht nam DG Cvn tien tot honderd keer in helderheid toe.De grootste zonnevlammen behoren tot de zogenaamde X-klasse. De krachtigste die ooit is waargenomen (in november 2003) wordt geclassificeerd als een X-45. Als je de supervlam van DG CVn op dezelfde schaal zou willen uitdrukken, dan zou deze ongeveer van X 100.000 zijn. Maar hoe kan zo’n kleine ster zo’n krachtige explosie produceren? Het sleutelwoord is: rotatie. De vlamster van DG CVn draait in minder dan een dag om z’n eigen as, ongeveer 30 keer sneller dan de zon. Een snelle rotatie is een cruciaal ingrediënt voor het versterken van magnetische velden! Overigens heeft de zon in haar jeugd ook veel sneller geroteerd, dus ook de zon zou dergelijke supervlammen gehad kunnen hebben. Gelukkig (voor ons dan) kan onze moederster dat niet meer. Bron: NASA.

Share

Speak Your Mind

*