28 maart 2024

Afstanden in ons zonnestelsel

Naar aanleiding van een recente blog over New Horizons ontstond een kleine discussie over afstanden in ons zonnestelsel. Achter de schermen had ik contact met Arie en hij stuurde mij een aardige link waarin de juiste afstanden vermeld staan. Een mooie aanleiding voor een blogje over dit onderwerp.

Credit: Wikipedia.

Dat onze planeet op ongeveer 150 miljoen kilometer van de zon is verwijderd, is doorgaans wel bekend. Aangezien licht met een snelheid van zo’n 300.000 kilometer per seconde door het universum reist, betekent dit dat we als we op een zonnige dag naar buiten kijken de zon zien op een plek aan de hemel waar deze feitelijk ongeveer 8 minuten eerder stond. Reken maar even mee: 150.000.000 gedeeld door 300.000 is 500 secondes. 500 gedeeld door 60 is iets meer dan 8 minuten.

Zodra je dus overdag naar de zon, of soms ook de maan kijkt, kijk je naar het verleden. Bij de maan gaat het dan overigens maar om iets meer dan een seconde, maar toch. Kijk je ’s avonds of ’s nachts naar sterren en planeten, dan kijk je altijd naar het verleden. Bij sterren gaat het dan al gauw om jaren, maar blijven we dichter bij huis, dan gaat het om minuten en uren.

Nu heeft geen van de planeten en dwergplaneten in ons zonnestelsel een volmaakt cirkelvormige baan. Dat betekent dus dat er altijd een moment is dat zo’n hemellichaam het dichtste bij de zon bevindt. Dat moment heet het perihelium. Het aphelium is, je raadt het al, het moment dat een hemellichaam juist het verste van de zon verwijderd is.

Hieronder volgen de afstanden in lichtminuten of lichturen in respectievelijk het perihelium en aphelium van de 8 planeten plus dwergplaneet Pluto. Die laatste vermeld ik ook, omdat dit hemellichaam vanwege de komst van New Horizons de komende tijd weer veel publiciteit gaat krijgen en omdat Pluto voor mij gevoelsmatig gewoon bij de echte planeten hoort.

Mercurius: perihelium 2,55 lichtminuten, aphelium 3,87 lichtminuten
Venus: perihelium 5,97 lichtminuten, aphelium 6,05 lichtminuten
Aarde: perihelium 8,17 lichtminuten, aphelium 8,44 lichtminuten
Mars: perihelium 11,48 lichtminuten, aphelium 13,83 lichtminuten
Jupiter: perihelium 41,17 lichtminuten, aphelium 45,34 lichtminuten
Saturnus: perihelium 1,22 lichturen, aphelium 1,37 lichturen
Uruanus: perihelium 2,49 lichturen, aphelium 2,73 lichturen
Neptunus: perihelium 4,05 lichturen, aphelium 4,12 lichturen
Pluto: perihelium 4,02 lichturen, aphelium 6,70 lichturen

En nee, die 4,02 lichturen voor het perihelium van Pluto is geen tikfoutje van mij. Pluto’s baan bevindt zich een deel van de tijd immers binnen de baan van Neptunus.

Kun je nu als je op een mooie avond buiten naar Jupiter kijkt zondermeer zeggen dat het licht dat je ziet tussen de 41,17 en 45,34 minuten oud is? Nee, want de hierboven vermelde lichtminuten zijn de afstand tot de zon en onze planeet staat dus soms op kortere afstand, als we ons aan dezelfde kant van de zon bevinden als Jupiter, maar soms ook op grotere afstand, als we Jupiter als het ware binnendoor hebben ingehaald en op weg zijn naar de andere kant van de zon, terwijl Jupiter, als veel tragere planeet, nog achterblijft. Momenteel zijn ‘we’ druk bezig Jupiter weer in te halen en wordt het licht van deze planeet dat we zien dus met de dag jonger.

De kortst mogelijk afstand tussen ons en Jupiter is nog altijd een respectabele 588 miljoen kilometer. Hoe oud is het licht als we zo dichtbij Jupiter komen? Reken maar even mee: 588.000.000 gedeeld door 300.000 is 1.960 seconden. Dat delen we door 60 om het aantal minuten te weten en dan komen we uit op 32,66 minuten. Van mij mag je dus over een poosje als je op een mooie winteravond rond half negen ’s avonds buiten bent en Jupiter ziet staan, zeggen dat je de planeet ziet waar zij stond toen het achtuurjournaal op televisie begon.

Share

Comments

  1. Mooi blogje Gert 😉 Ik had ooit eens een (spiek)briefje op mijn printer geplakt met:

    – Hoeveel km = 1 lichtjaar: 9,5 biljoen kilometer of 9500 miljard km
    – Lichtsnelheid = 300 000 kilometer per seconde
    – 1 AE = Astronomische Eenheid = 150 miljoen kilometer afstand tot de zon

    (zie link) http://www.sterrenkunde.nl/index/encyclopedie/ae.html

    Aarde – zon: 150 miljoen km
    Mercurius – zon: 46 – 70 miljoen km
    Venus – zon: 108 miljoen km
    Mars – zon 227: miljoen km
    Jupiter – zon: ergens tussen 741 – 817 miljoen km
    Saturnus – zon: 1,4 – 1,5 miljard km
    Uranus -zon:tussen 2,5 – 3 miljard km
    Neptunus -zon: tussen 4,46 – 4,54 miljard km

    Pluto paste er niet meer op (hihi)

  2. Kennen jullie deze al?
    Wat grafischer en slecht voor je scroll-vinger maar wel leuk.

    joshworth.com/dev/pixelspacenpo/pixelspace_solarsystem.html

Speak Your Mind

*