28 maart 2024

Water op komeet 67P volgens Rosetta anders dan water op aarde

Credit: Spacecraft: ESA/ATG medialab; Comet: ESA/Rosetta/NavCam; Data: Altwegg et al. 2014 and references therein

Metingen aan de waterdamp die vrijkomt uit de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko door de Europese sonde Rosetta laten zien dat het water op deze komeet anders is dan het water op aarde. Op 6 augustus 2014 kwam Rosetta aan bij komeet 67P en de maand erna werden metingen aan de waterdamp gedaan, dat vanuit actieve gebieden op het oppervlak van de komeet wordt uitgespuwd. Eén van de wetenschappelijke doelen van zowel de Rosetta sonde als de Philae lander is om te kijken of het water op de komeet gelijkenis vertoont met aards water. Toen de aarde 4,6 miljard jaar geleden ontstond was alles zo heet dat het water dat er was verdampt moet zijn. Toch is 2/3e van de aarde bedekt met water, dus de gedachte dat kometen later door massale bombardementen het water op aarde brachten lijkt aantrekkelijk. Maar gezien de metingen door Rosetta lijkt daar geen sprake van te zijn.

Komeet 67P, gefotografeerd op 20 november met de NavCam van Rosetta. Pluimen vol waterdamp verlaten de komeetkern. ESA/Rosetta/NAVCAM – CC BY-SA IGO 3.

Bij de metingen gaat het om de ‘smaak’ van water, weergegeven in de verhouding tussen deuterium (waterstof met een extra neutron) en waterstof, D/H. Die verhouding is een belangrijke indicator voor de vorming en vroege evolutie van het zonnestelsel en theoretische simulaties laten zien dat de verhouding wijzigt met de afstand tot de zon en gedurende de eerste miljoenen jaren in tijd. Sterrenkundigen meten daarom bij allerlei soorten objecten de D/H verhouding, zoals bij planeten, kometen en planetoïden. Komeet 67P komt uit de Kuipergordel, een ringvormige gordel rondom het zonnestelsel. Daaromheen zit weer een ronde wolk vol komeetkernen, de Oortwolk. Sterrenkundigen denken dat de komeetkernen in de Oortwolk in de vroege fase van het zonnestelsel zich eerst tussen Uranus en Neptunus bevonden, maar dat ze onder invloed van met name Jupiter naar buiten werden verdreven, naar de Oortwolk.

Credit: ESA

Komeet 67P behoort tot de Jupiter-familie van kometen en daarvan heeft de Herschel satelliet in 2011 de D/H verhouding bij een lid van die familie gemeten, de komeet 103P/Hartley 2. Die verhouding bleek gelijk te zijn aan de D/H verhouding op aarde, zo’n 1,6e-4. Maar wat blijkt uit de metingen met de Rosetta Orbiter Spectrometer for Ion and Neutral Analysis (ROSINA): dat de D/H verhouding van 67P drie keer hoger is dan van de aarde en komeet 103P/Hartley 2.

Credit: Data from Altwegg et al. 2014 and references therein

Over de implicaties van deze meting moeten de sterrenkundigen goed nadenken, maar het zou kunnen dat de modellen over de Jupiter-familie van kometen op de schop moeten. Wordt vervolgd! Bron: ESA.

Share

Comments

  1. Deuterium, ik ben sowieso al niet gek op waterstof met een extra neutron 😛
    Toch ergens een tegenvaller nietwaar? Hoe zit dat nou met de richting waarop de molecule draait?
    Fred Jansen wilde wel weten of het linksom draaide (zoals op aarde) Ik neem aan dat het dan ook nog eens rechtsdraaiend is 😀

    • Hallo Monique,

      Het watermolecule heeft geen chiraliteit. Daar is het gewoon te simpel / te klein voor. Water kan dan ook geen licht polariseren (noch linksom, noch rechtsom).
      Of er grotere chemicaliën gevonden zijn, die wel in staat zijn licht te polariseren, is mij niet bekend.

      Groet, Paul

      • Hoi Paul,
        Alle moleculen op aarde hebben de chiraliteit, linksom. Volgens Fred Jansen heb je ook twee soorten water (gewoon H2O en zwaar water) Hij bedoelde dan volgens mij D2O.

        Hoewel ik mij afvraag of er verschil is als je dat zou spiegelen…vandaar mijn vraag (was wel benieuwd)
        http://www.aljevragen.nl/sk/koolstofchemie/KLS027.html

        Heb je nou een aminozuur molecuul, dan zie je duidelijk verschil als je dat spiegelt:

        http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/AminoAcidball.svg/220px-AminoAcidball.svg.png

        • Dag Monique.
          Je bent verkeerd geïnformeerd. Niet alle moleculen op aarde hebben ‘de chiraliteit linksom’.
          Water (H2O) , Zuurstof (O2) of Kooldioxide (CO2) hebben bv geen chiraliteit. Zij zijn simpelweg te eenvoudig.
          Alleen complexe moleculen (denk daarbij aan organische/biologische stoffen) kennen ‘gespiegelde’ chemicaliën. Als deze stoffen echter zijn gevormd door ‘harde/snelle’ chemische reacties, zijn de eindproducten racemische mengsels. Ook op aarde!
          Alleen als deze stoffen worden gevormd via enzymen(bio-katalysatoren) zijn ze chiraal. En heb je dus links- or rechts- draaiende polariteit van doorvallend licht.

          Ik heb nog niks gehoord dat men complexe organische moleculen heeft gevonden. Tja dan blijft de vraag HOE deze ongedetecteerde stoffen licht verdraaien slecht een theorietje. 🙂

          ====
          Twee soorten water… Niemand heeft aan de heer Jansen nog na gevraagd wat hij toen bedoelde…
          H2O vs D2O is een optie
          HDO lijkt mij waarschijnlijker ( Andere minder stabiele opties zijn HTO , T2O , DTO )
          Hoe dan ook water, of een van de zwaar-water opties, heeft geen optische isomeren.
          [ Ik ken Fred Jansen niet, maar kan niet iemand hem eens vragen wat hij werkelijk bedoelde? ]

          Groet, Paul

          • Ik ben geen water-expert, dus over die chiraliteit kan ik weinig zeggen. Ik weet wel wie Fred Jansen is: de leider van het wetenschappelijke team van de Rosetta sonde.

          • Iedereen die ‘iets’ van chemie weet, kan je inlichten over chiraliteit.
            Ik meen Arie, dat jij van de Lego-modellen was? Misschien kan je dan ook wel over weg met die chemie-(draad-)modellen en een spiegel?

            ====
            Ik weet ook wel wie Dhr. F. Jansen is, maar ken(!) hem niet.
            Als jij hem wel kent (?) , kan jij hem dan niet vragen wat hij toen werkelijk bedoelde? 😛

            Groet, Paul

          • Hoi Paul 😉 Dat zou zo maar eens kunnen. Ik heb even voor je opgezocht waarin Fred Jansen het een en ander uitlegt:
            http://www.npo.nl/pauw/06-11-2014/VARA_101369221

            Op 26:57 hoor ik Fred iets zeggen over chiraliteit, dat alle moleculen op aarde linksom zijn :-S
            Waarschijnlijk bedoelde hij alle complexe moleculen.
            Tja, dat snap ik ook wel (zie mijn vorige reactie, aminozuur molecuul)

          • Hoi Monique, ik had die uitzending al wel gezien, evenzogoed toch bedankt. 🙂

            Niet alle moleculen op aarde zijn ‘linksom’, ook al zegt Dhr. Fred Jansen dat.
            [ Ik neem het hem niet kwalijk als hij bij de VARA in een paar woorden een probleem probeert uit te leggen. ]
            Pasteur, van ’t Hoff en Bijvoet wisten al beter.
            zie : http://nl.wikipedia.org/wiki/Optische_isomerie

            Groet, Paul

            NB Ik hoop dat (onze) Arie Dhr. FJ weet te strikken om een paar vragen te beantwoorden. Denk niet dat zij elkaar al kennen, maar als (vrijetijds-) journalist van AstroBlogs komt hij er misschien toch ‘binnen’.

  2. monique ik hou mijn werkstuk over rosatta weet u wat daar over ?

  3. zou ik u wat vragen stelen?

  4. Hoi jusstin, zet al je vragen er maar neer. Er is altijd wel iemand hier die ermee kan/zal helpen. Vertel er even bij voor welke groep of opleiding het is waar je een werkstuk voor gaat maken. Dan kan daar rekening mee worden gehouden….

  5. ik bedoel zou ik wat vraagen kunen stelen

  6. mijn werkstuk gaat over rosetta ik zit in groep 8 kun je hier a.u.b. antwoord op geven
    1.was het ontwaak van rosetta moeilijk . ja of nee.
    2.is het landen op een komeet moeilijk . ja of nee.
    3.is rosetta ouderwets. ja of nee.
    4. blijft rosetta lang om de baan van de komeet. ja of nee.
    5.staat philae goed vast. ja of nee.

    • Olaf van Kooten zegt

      Justin, dit zijn dingen die je heel goed zelf kunt opzoeken. Maar vooruit, korte antwoorden: 1 is ja, 2 is ja, 3 is … een beetje, 4 = nee en 5 is nee

    • Ik zal ook even antwoorden aangezien ik de uitnodiging had geplaatst 🙂

      1 – Dat was redelijk moeilijk. Tijdens de lange reis was Rosetta 957 dagen in winterslaap om energie te besparen. Hij was miljoenen kilometers bij ons vandaan en zelfs radioberichten zijn dan een poosje onderweg, dus “praten” met Rosetta is dan lastig. Op 2 maart 2004 is Rosetta vertrokken en op 20 januari 2014 liep de ingebouwde wekker van Rosetta af om hem wakker te maken.
      2 – Landen is heel moeilijk. Het is lastig om te orienteren in een grote lege ruimte en de komeet heeft een snelheid van 135.000 kilometer per uur. De vertraging in radioverkeer maakt het extra moeilijk, eigenlijk moeten ze daardoor alles vantevoren plannen en het moet op de cm kloppen. Wat het ook lastig maakt is dat de komeet maar een heel klein beetje zwaartekracht heeft. De landing is niet helemaal goed gegaan want de lander is twee keer gestuiterd voordat hij eindelijk stil stond. De derde keer dat hij neerkwam bleef hij staan, maar een beetje op de verkeerde plek (teveel schaduw om stroom van de zonnepanelen te krijgen) en de harpoenen die hem vast moesten prikken op de komeet deden het niet.
      3- Inderdaad een beetje. Na lang plannen is in 1999 goedkeuring gegeven voor de missie, dus het begon allemaal al dik 15 jaar geleden. En de naam is ook wel ouderwerts. De steen van Rosetta is in 1799 gevonden in Egypte, vlak bij een plaatsje dat Rosetta heet. Op die steen stond een hele oude tekst in 3 talen. Daar is de missie naar vernoemd.
      4 – Zodra de komeet zijn bocht om de zon heeft gemaakt, december 2015, stopt officieel de missie van Rosetta. Voor de lander op de komeet zal het in maart 2015 al te heet zijn geworden zodat hij waarschijnlijk niets meer doet. Dat komt omdat de komeet met lander dan al behoorlijk dicht bij de zon is gekomen.
      5 – Nee, want de harpoenen die hem vast moesten ankeren werkte niet. Ze waren heel verbaasd dat de lander toch nog redelijk goed op zijn plek is blijven staan, ondanks het 2 x stuiteren bij de landing. Dus een geval van heel erg veel geluk….

      Hier nog een mooie interactieve plaat van de missie waar je mooi de tijdlijn kunt volgen. Klik op de pijltjes (onderaan) en blauwe balletjes (onder de kleine foto’s) om er doorheen te bladeren; http://rosetta.jpl.nasa.gov/sites/default/files/rosetta_info/index.html

      Succes met het werkstuk!

      • K.j. Wel heel lief van je dat jij nu Jusstin’s werkstuk gemaakt hebt 😉 Mijn zonen hebben vroeger zelf alles uitgezocht voor hun werkstukken op die leeftijd (toen hadden wij geeneens internet) Vanaf groep 8 waren ze al behoorlijk handig en zelfstandig bezig.

        • Dan verschillen we van mening.

          Dat het om groep 8 ging wist je nog niet toen je zelf die links poste. Daar heb ik om gevraagd voordat ik Jusstin op weg wilde helpen. Dat stukje van mij is nog lang geen werkstuk, en, of hij het nu van mij leest of ergens anders. Verder, uit zijn wijze van schrijven maakte ik op dat hij best wel wat hulp kan gebruiken. Ik heb geen kinderen, misschien schat ik groep 8 te laag in. In ieder geval kreeg ik niet de indruk dat het om een lui stuk vreten ging.

          • Uhm nee.. ik wist niet dat het om een groep 8 leerling ging, maar dat maakt toch niets uit?
            Wij verschillen daar gewoon van mening in (geen probleem, moet kunnen) 😉
            Zeker met het gebruik van internet is het een stuk efficiënter om snel informatie bij elkaar te zoeken.
            Citaat:’Verder, uit zijn wijze van schrijven maakte ik op dat hij best wel wat hulp kan gebruiken’.

            – Tsja.. of is hij juist bijdehand (maar dyslectisch?) om wat vragen te stellen en de antwoorden op een presenteerblad te krijgen.

            Hoe dan ook, ik vind het wel heel aardig van je K.j. Zelf denk ik dat hij beter zelf op onderzoek had kunnen gaan. Maar ja, dat kost tijd en gemak dient de mens nietwaar?

  7. bedankt voor de antwoorden KJ en Olaf 🙂

Speak Your Mind

*