29 maart 2024

Roodrunner & alleskunner

Jupiter met de grote rode vlek

Zeer geachte lezeressen en lezers…….kijk hem toch eens draaien, ons majestueus en hemels vriendje Juup……ozo duidelijk zichtbaar gemaakt door die grote razendrappe knalrode  planeet-atmosferische renkoekoek……de beroemde grote rode vlek…..een joekel, drie aardbollen groot, van een “tropische storm” die al minstens driehonderd jaar z’n rappe rondjes draait in de atmosfeer van Jupiter.Omdat “in het open veld deep sky fotografie” de laatste tijd vanwege het zeer onstabiele weer  simpelweg te veel op “russische roulette” lijkt….ziet U, heb namelijk weinig trek om met alles opgesteld een dikke vette hagelbui in mijn nek te krijgen….heb ik mij dan maar even ten doel gesteld om vanaf mijn huiselijke dakterrasje Jupiter een tijdje op de fotografische korrel te nemen……….enne….aangezien Jupiter  nu wel zeer hoog en lonkend aan de zuid(oostelijke) hemel staat, is deze bezigheid ook bepaaldelijk…eh….geen straf.OK, toegegeven, ik heb dit plaatje al wel eens eerder geschoten, maarre….ik vind het nog steeds een heel fraai en indrukwekkend gezicht om met eigen (al dan niet digitale) ogen een planeet daadwerkelijk te zien draaien. Jupiter is met z’n 9 uur en 50 minuten de snelste “spinner” van ons zonnestelsel…..enne…..dat is zelfs binnen een uur al goed te zien. De bovenstaande drie plaatjes zijn genomen  in de nacht van vrijdag 16 Januari 2015  op zaterdag 17 Januari 2015 en tussen de linker en rechter opname zit slechts net iets minder dan 80 minuten!!Enne….. als grote rode vlek (elke keer vind ik het weer verbazingwekkend hoe mooi die oranje-rode kleur te zien is!!) zichtbaar is en als de lucht “boven je koppie” dan ook nog eens “strak en bewegingsloos” is, tja…lieve mensen….dan gaat zelfs deze voormalige “soepballenhater” (mijn niet-koosnaampje voor planeten) voor de bijl.In mijn dikke veertig jaar als aktieve waarnemer heb toch zeker een jaar of 30 een behoorlijk grote hekel gehad aan het doen van waarnemingen aan planeten….want ik zag..grrr…. gewoon geen…..”piep!!!!!”.  Wat betreft huldig ik nog steeds de dag dat  ik, nog ouderwets via de telefoon bij Orion Optics (UK), mijn “high optical spec 20cm F6 Newton” heb besteld.  Leuk, echt goed planeten waarnemen gaat echt alleen maar lukken bij de gratie van hoge kwaliteits optiek,  iets wat “vroeger” standaard alleen maar gold voor refractoren en waar je bij een Newtontelescoop speciaal om moest vragen….en  ook nog eens tevens pittig voor moest bijbetalen.  Gelukkig lijkt er de laatste paar jaar, als het gaat om hoge kwaliteits reflectoren, een behoorlijke inhaalslag te zijn gemaakt en is het leuk kunnen waarnemen van planeten tegenwoordig niet alleen maar het “jachtterrein” van de lenzenkijker!

Ik heb 10 jaar geleden voor mijn “kosmische zuurstok” (hij was af-fabriek saai wit)

20cm F6 High spec Orion Optics Newton telescoop

nog een dikke 400 pond extra moeten betalen bovenop de basisprijs…..maarre….als ik dan zoals gisteravond zowel visueel als digitaal van het geleverde beeldmateriaal zit te genieten,  dan heb ik daar echt totaal geen  spijt van…..wat een heerlijke allround telescoopje is mijn tederbeminde alleskunnende “kosmische zuurstok” toch!!!De techniek van het planeetfotograferen is een totaal andere dan die gebruikt voor het fotograferen van deep sky objecten. Bij het fotograferen van Deep sky objecten gaat het om zeer lange (tot zelfs dagen!!!) belichtingstijden, bij het fotograferen van planeten gaat het om hele korte belichtingstijden. Er zijn tegenwoordige vele merken en types hele goede specialistische CCD camera’s te koop waarmee de meest fraaie planeetplaatjes uit je telescoop/laptop kunt laten rollen….maar….als je nog ergens tweede hands voor een euro’tje of 50 een Philips ToU pro of een SPC900 webcam op de kop kunt tikken, dan ben je ook al dik ” in business”. De digitale revolutie in de planeetfotografie is zo ongeveer “ontploft” toen iemand het lef had om het lensje van zo’n Philips webcam (zo’n wit “eitje”..de voorganger van de ToU pro) te vervangen voor een verloopbusje en vervolgens “de contraptie” in de oculairhouder van een telescoop te proppen!Nu lijkt zo’n webcammetje een beetje een “digitaal sukkel-gevalletje” maar er zit (althans in die Philips….die trouwens helaas niet meer nieuw te krijgen is) wel een heuse echte hoge kwaliteits-CCD chip in….zij het dan een piepkleine, maar dat maakt voor die relatief kleine planeetbeeldjes helemaal niets uit!HET grote probleem bij planeetfotografie is een verschijnsel genaamd “luchtonrust” en vanwege de manier hoe een webcam werkt…..filmpjes maken door heel snel (tot wel 60 opnames per seconde) opnames achter elkaar te schieten…..kan je als het ware “kunstmatig” die luchtonrust omzeilen. Hierbij moet wel weer meteen heel duidelijk benadrukt worden dat zo’n webcamfilmpje geschoten achter een telescoop onder een onrustige lucht altijd van een mindere kwaliteit zal zijn dan eenzelfde filmpje geschoten onder een rustige hemel. Ofwel….het is nog steeds van belang om toch vooral  je opname-momenten zo te plannen wanneer de “seeing” (zo wordt de mate van luchtonrust in de sterrenkunde aangeduid) zo goed als maar mogelijk is.Nu laat “Moeder Natuur” zich over het algemeen niet makkelijk vangen door  “menselijke regeltjes en verlangens”…maar als het gaat om het verschijnsel luchtonrust is er toch een soort van ongeschreven stelregel die zegt dat als de lucht kraak en sprankelend helder is (zo’n mooie koude sterrentwinkelende winternacht) de luchtonrust vaak belabberd is…..terwijl wanneer de lucht mistig grijs en grauw is met weinig sterren, waar alleen de heldere planeten nog doorheen prikken, de luchtonrust dan juist heel vaak minimaal is.  Wat dat betreft heeft “Moeder Natuur” het trouwens weer wel geweldig geregeld…..tijdens kraakheldere nachten zitten de Deep sky freaks buiten in de kou en de “planeet-hijgers” op de bank achter de kwelbuis….en als het mistig is, dan is het precies andersom!!!De grote “truc” bij het maken van planeetopnames met een webcam danwel een gespecialiseerde planetcam is het schieten van een hele kudde (tot zelfs wel een paar duizend) opnames en die dan vervolgens door een computerprogramma te laten “keuren” op kwaliteit. Zo’n computerprogramma (Registax is de bekendste) zet dan het beste kwaliteitsplaatje “bovenaan de stack” en de rest, afhankelijk van jouw persoonlijke voorkeuren, eronder en maakt van de 1500 plaatjes vervolgens één definitieve opname….die je dan nog verder kunt bewerken met andere beeldbewerkingsprogramma’s als bijvoorbeeld Photoshop.Mijn drie Jupiteropnames heb ik dus gemaakt met die 20cm Newt, met daaraan vastgeplakt een 3x barlow (om het piepkleine planeetbeeldje een flink stuk groter en dus beter behapbaar te maken voor de webcam) en daar weer achter de webcam. Om geen last te krijgen van beeldonscherpte door de draaiing van Jupiter heb ik slechts 60 seconde belicht en met een frame-rate van 20 frames per second resulteert dat in een zogenaamd AVI-filmpje van 1200 opnames. Deze 1200 opnames laat ik dan weer middels Registax  tot die ene opname verwerken. Met photoshop heb ik één en ander nog een beetje digitaal opgeleukt en vervolgens met z’n drietjes naast elkaar gezet om de draaiing van Jupiter zichtbaar te maken.De volgende geinige “uitdaging” is dan weer….nog meer plaatjes achter elkaar maken en die dan verwerken tot zo’n kek filmpje van de rotatie van Jupiter…ook leuk!!!

Share
Over Jan Brandt

Comments

  1. Paul Bakker zegt

    Goed gedaan weer Jan!
    Als iemand interesse heeft, ik heb nog een Philips ToU Pro webcam liggen, inclusief adapter voor de telescoop.

Speak Your Mind

*