28 maart 2024

Krachtige wind van actief superzwaar zwart gat in quasar blijkt alle kanten uit te gaan

Voorstelling van het superzware zwart gat in quasar PDS 456, dat naar alle kanten een sterke wind van gas uitblaast. Deze voorstelling ie gebaseerd op het bekende sterrenstelsel M101. credit: NASA/JPL-Caltech

De sterrenkundigen hadden al het vermoeden, maar met behulp van waarnemingen gedaan met NASA’s Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR) en ESA’s XMM-Newton telescoop, beiden röntgentelescopen in de ruimte, is bevestigd dat de krachtige wind die wordt weggeblazen van actieve superzware zwarte gaten in de centra van quasars alle kanten uit gaat. Ook heeft men kunnen achterhalen hoe sterk die wind is. Met de twee röntgensatellieten keek men naar de quasar genaamd PDS 456, twee miljard lichtjaar verwijderd van de aarde. Eerder had XMM-Newton al gezien dat er vanuit het zwarte gat in PDS 456 een sterke wind van uitgestoten gas wordt uitgezonden, maar op basis daarvan kon niet worden vastgesteld of dat een bundel was, die naar de aarde was gericht of dat het alle kanten uit gaat. Door op vijf verschillende momenten in 2013 en 2014 met de NuSTAR in het ‘harde’ gedeelte van het röntgenlicht en met XMM-Newton in het ‘zachte’ gedeelte naar het gas in PDS 456 te kijken kon men zien dat de wind met ongeveer een derde van de lichtsnelheid alle kanten uit gaat.

credit: NASA/JPL-Caltech/Keele Univ.

Men deed dat door in het spectrum van het licht naar ijzer te kijken, zoals in de afbeelding hierboven te zien is. In de gegevens van NuSTAR kon men zien dat het ijzer in een sferische bol rondom het zwarte gat verstrooid wordt en dat betekent dat de wind naar alle kanten waait. Per seconde blijkt die wind net zoveel energie te bevatten als een biljoen zonnen – da’s een 1 met twaalf nullen, ding dong 😯  – uitstralen. Bron: NASA/JPL.

Share

Speak Your Mind

*