29 maart 2024

Quasars lichtzwak in röntgen- en UV-straling bevatten mogelijk zeer gulzige superzware zwarte gaten

Credit: X-ray: NASA/CXC/Penn State/B.Luo et al.; Illustration: NASA/CXC/M.Weiss

Sterrenkundigen hebben met behulp van de Chandra röntgenruimtetelescoop van de NASA waarnemingen verricht aan 51 quasars, die zich mogelijk onderscheiden van ‘normale’ quasars doordat ze een superzwaar zwart gat in hun centrum herbergen dat zeer gulzig is, dat wil zeggen dat in zeer hoog tempo groeit door het aantrekken van materie uit de omgeving. Quasars zijn zeer ver weg staande sterrenstelsels, waarvan we op aarde in de meeste gevallen alleen een heldere puntbron zien, de actieve kern rondom het zwarte gat. De 51 onderzochte quasars liggen tussen 5 en 11,5 miljard lichtjaar van de aarde en ze onderscheiden zich op twee manieren van andere quasars: in ultraviolet licht bekeken bevatten ze van sommige elementen minder straling, met name bij koolstof, én van 65% van de quasars bleek ook de röntgenstraling veel zwakker te zijn, wel 40 keer zwakker dan van andere quasars. De röntgenstraling van drie van de 51 onderzochte quasars zie je hieronder, gefotografeerd met Chandra.

Credit: X-ray: NASA/CXC/Penn State/B.Luo et al.; Illustration: NASA/CXC/M.Weiss

Men denkt dat wat men bestudeerd heeft een nieuwe populatie van quasars is, die zich onderscheiden van de anderen doordat ze een zeer gulzig superzwaar zwart gat in hun centrum hebben. Normaal worden die zwarte gaten, die miljoenen tot zelfs miljarden keer zo zwaar als de zon kunnen worden, omgeven door een platte, snel ronddraaiende accretieschijf, van waaruit röntgenstraling wordt uitgezonden. Maar deze zwarte gaten krijgen zoveel materiaal aangeleverd, dat er zich vermoedelijk een opgezwollen accretieschijf omheen bevindt, die de vorm van een donut of torus heeft (zie illustratie bovenaan de blog). Zo’n donutring zou dan de röntgenstraling en UV-straling van het gebied direct om het zwarte gat tegenhouden en daarom zien we vanaf de aarde quasars met geringe emissie van bepaalde elementen in UV-straling en weinig röntgenstraling. Men denkt dat dergelijke snelgroeiende zwarte gaten in het vroege heelal veel vaker voorkwamen dan nu. Hier het vakartikel van de sterrenkundigen over het onderzoek, binnenkort te publiceren in The Astrophysical Journal.

Bron: Chandra.

Share

Comments

  1. Mag je uit het artikel de conclusie trekken dat zwarte gaten op enig moment stoppen met opname van materiaal, of met andere woorden vol=vol? In een eerder artikel werd er een verband gedacht tussen een zwart gat via een wormhole naar een wit gat, als zwarte gaten stoppen met materie opname zal er dus geen wit gat zijn, alleen een emmer die vol zit. Er zal dan ook geen schijf met materie om zo’n vol gat zijn en het volle zwarte gat trekt dan in z’n eentje door de ruimte, onzichtbaar waarschijnlijk, want de emissies röntgenstralen zijn ook gestopt omdat er niks meer wordt opgenomen cq omgezet of vernietigd. Zichtbaar licht kwam er al niet meer uit, vandaar de naam zwart gat. Als dit werkelijk bestaat zie je zo’n monster pas als het erg te laat is.

  2. Nee, die conclusie mag je denk ik niet trekken. Het hangt er maar vanaf of er genoeg materiaal naar het zwarte gat toe valt of niet. Bij het zwarte gat in het centrum van onze Melkweg, Sgr A* genaamd, valt maar weinig materiaal naar binnen, dus die houdt zich koest. Maar bij de onderzochte exemplaren is kennelijk veel ‘voedsel’ aanwezig en daarom gedragen de zwarte gaten zich daar als ware gargantua’s.

  3. Okay, zou dan de mate van uitgestoten straling een maatstaf kunnen zijn voor de gulzigheid, maw er wordt veel of weinig materie naar binnen gezogen en vernietigd of omgezet.

Laat een antwoord achter aan Arie Nouwen Reactie annuleren

*