28 maart 2024

Magnetar in het galactisch centrum lapt de regels aan zijn laars

Op de achtergrond is de omgeving te zien van het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg (in röntgen). De inzet bevat een close-up van Chandra van de directe omgeving van Sgr A* waarbij te zien is dat magnetar SGR J1745-2900 in 2008 nog rustig was, en in 2013 een röntgenuitbarsting onderging die zijn aanwezigheid verried. Credit: NASA/CXC/INAF/F.Coti Zelati et al.

Magnetar SGR J1745-2900 nabij het superzware zwarte gat in het centrum van onze Melkweg houdt zich niet aan wat de modellen voorspellen en wijkt in zijn gedrag ook af van andere bekende magnetars. Een onderzoeksteam onder leiding van de UvA-astronomen Francesco Coti Zelati en Nanda Rea volgde de magnetar anderhalf jaar lang na zijn uitbarsting van röntgenstraling in 2013. Het onderzoeksresultaat wordt gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.Magnetars vormen een zeldzaam type neutronensterren, de supercompacte overblijfselen van ontplofte zware sterren, en bestaan voor het grootste deel uit neutronen. Een neutronenster heeft een diameter van 20 km, maar is zwaarder dan de zon. Andere karakteristieke eigenschappen van een neutronenster zijn een snelle rotatie en een sterk magnetisch veld. Magnetars vormen een aparte klasse van neutronensterren; ze zijn jong en vormen met een magnetisch veld dat biljoenen keer sterker is dan dat van de aarde de krachtigste magneten in de kosmos. Er zijn slechts enkele tientallen magnetars bekend en van hen staat SGR J1745-2900 verreweg het dichtst bij een zwart gatMagnetar SGR J1745-2900 werd twee jaar geleden ontdekt met NASA’s röntgentelescoop Chandra en ESA’s XMM-Newton toen hij een uitbarsting van röntgenstraling vertoonde. Hij bleek zich te bevinden op een afstand van slechts een paar biljoen kilometer van het centrale zwarte gat in de Melkweg (Sagittarius A* ofwel Sgr A).  Het zwarte gat lijkt de magnetar, die waarschijnlijk in duizend jaar om het allesverslindende monster heen cirkelt, in zijn zwaartekrachtsgreep te hebben.Het onderzoeksteam heeft de magnetar de afgelopen anderhalf jaar nauwlettend in het vizier gehouden met Chandra en XMM Newton, en tot hun verbazing nam de hoeveelheid röntgenstraling van SGR J1745-2900 veel minder snel af dan gezien is bij andere magnetars en is zijn oppervlak veel heter dan verwacht. Aanvankelijk werden ‘ster-bevingen’ als oorzaak gezien, maar dat blijkt in het geval van SGR J1745-2900 niet voldoende te zijn. De astronomen suggereren nu dat gedraaide bundels geladen deeltjes voortdurend het oppervlak van de magnetar bestoken en medeverantwoordelijk zijn voor de verhitting. De nabijheid van Sgr A zien ze niet als oorzaak van het ongebruikelijke gedrag van SGR J1745-2900 omdat de afstand van de magnetar tot het zwarte gat toch nog te groot is voor sterke interacties via magnetische velden of zwaartekracht.De monitoring-campagne van magnetar SGR J1745-2900 wordt nu voortgezet om meer inzicht te krijgen in het gedrag van de magnetar in zijn baan rond Sgr A*. Bron: Astronomie.nl.

Share

Speak Your Mind

*