28 maart 2024

Gravitationele microlens biedt kijkje op ver verwijderd superzwaar zwart gat

De blazar PKS 1830-211, linksonder in radiolicht waargenomen met e-MERLIN, rechtsboven een simulatie van de gravitationele microlens in gammastraling. CREDIT: PATNAIK ET AL. 1994, LIEGE CONFERENCE ON GRAVITATIONAL LENSES AND THE UNIVERSE / VOVK

Sterrenkundigen van het Max Planck Institute for Physics in München en de Universiteit van Genéve hebben met behulp van de Integral, Fermi en Swift satellieten voor het eerst de ‘jet’ of straalstroom in gammastraling waargenomen van een ver verwijderd superzwaar zwart gat. Het gaat om het zwarte gat in de blazar genaamd PKS 1830-211. Zo’n blazar is een bijzondere variant van de quasars, namelijk die waarvan één van z’n twee jets, waarvan de oorsprong ligt in het superzware zwarte gat in de kern van een sterrenstelsel, precies op de aarde gericht is. PKS 1830-211 ligt op maar liefst 11 miljard lichtjaar en normaal gesproken zouden we die straling niet kunnen zien. Maar dankzij een ‘foefje’ van de natuur konden de drie genoemde satellieten de jet toch zien. Precies tussen PKS 1830-211 en de aarde staat namelijk één sterrenstelsel en in dat stelsel bevindt zich één enkele ster, waar het licht van de jet langskomt. Die ene ster in dat tussenliggende stelsel verbuigt door z’n massa de ruimte rondom – net zoals de zon de ruimte kromt, hetgeen bij zonsverduisteringen meetbaar is door veranderde posities van sterren vlakbij de zonsrand. Door deze verbuiging werkt die ster als een lens, een effect dat een gravitationele microlens wordt genoemd. Dankzij dit effect wordt het licht van de blazar versterkt. Hieronder een voorstelling van een gravitatielens, de grotere broer van de microlens, waarbij een compleet tussenliggend sterrenstelsel als lens fungeert.

Het gravitatielenseffect op verre sterren-vormende sterrenstelsels (schematisch). Credit: NASA

In Nature Online van deze week staat een artikel over deze ontdekking. Bron: Eurekalert.

Share

Speak Your Mind

*