28 maart 2024

Zijn er met ALMA mysterieuze objecten ontdekt aan de rand van het zonnestelsel?

Credit: Liseau, et al, from the paper.

Op dinsdag 8 december werden op de ArVix onafhankelijk van elkaar artikelen geplaatst door twee teams van sterrenkundigen, het ene team dat met de ALMA telescoop in Chili gekeken had naar een stukje hemel in Centaurus, het andere met dezelfde telescoop in Arend, beiden met de conclusie dat ze een groot object hebben ontdekt dat ergens aan de rand van het zonnestelsel beweegt. De bedoeling is dat beide artikelen in het vakblad Astronomy & Astrophysics worden gepubliceerd. In Centaurus werd de ster Alpha Centauri in de gaten gehouden, een meervoudig stersysteem dat met een afstand van 4,32 lichtjaar zeer dichtbij de aarde staat en waarover de laatste jaren flink wat discussie is losgebarsten of daar wel of niet een exoplaneet bij te vinden is. Op de foto’s die ze in juli 2014 en mei 2015 van α Cen A en B maakten zagen ze een onbekend object, ‘U ‘ op de foto’s hierboven, dat een tikkeltje verschoven was. De foto’s zijn door ALMA in het radiogolfgebied van het spectrum gemaakt – in zichtbaar licht zijn de sterren A en B veel te helder en zouden andere objecten  niet zichtbaar zijn. Vraag is nu: hoort dit object – áls het echt bestaat en niet een vorm van ruis is – tot Alpha Centauri of ons eigen zonnestelsel? Het (grotendeels Mexicaanse) team denkt het laatste. De reden is dat ‘U’ te helder is om tot Alpha Centauri te behoren, dan had het veel eerder al ontdekt moeten zijn. Vandaar dat ze aan andere opties denken: het zou een koele, bruine dwerg kunnen zijn, die drie biljoen (10¹²) km ver weg staat, een super-aarde op 45 miljard km óf een kleiner ijsobject á la een Kuiper Belt Object (KBO) op 15 miljard km afstand.

W_Aql

Het andere team – Zweden met een Nederlandse inbreng, Wouter Vlemmings – keek naar de ster W Aquila in het sterrenbeeld Arend. Ook zij gebruikten de ALMA (‘Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) in Chili en ook zij zagen een mysterieus, onbekend object, welke door het team gedoopt werd tot Gna, een Noorse god van de snelheid. Ze zagen ‘m in maart (zie de afbeelding hierboven bij x=0, y=0) en april 2014, een derde waarneempoging in mei 2014 leverde niets op. Op basis van de waarnemingen denkt dit team dat ze een object hebben ontdekt dat maximaal 600 miljard km van de zon verwijderd is. Gna zou een enkele honderden kilometers grote ijsdwerg binnen de baan van Neptunus zijn of een forse planeet aan de rand van het zonnestelsel.

De schotels van ALMA in Chili. Credit: Clem & Adri Bacri-Normier (wingsforscience.com)/ESO

Op de publicatie van de artikelen is door andere sterrenkundigen sceptisch gereageerd. Ten eerste wordt er onder andere door de Californische planeetonderzoeker Mike Brown – ontdekker van talloze KBO’s en degene dankzij wie Pluto geen planeet meer is, hij noemt zich niet voor niets @plutokiller – gewezen op het beeldveld van ALMA: dat is zeer klein. Als ze op deze twee kleine stukjes van de hemel al twee objecten vinden, dan moeten er honderdduizenden van die objecten ronddolen in de buitenste regionen van het zonnestelsel en dat zou door hun zwaartekracht merkbaar moeten zijn aan een verstoring van de banen van de bekende planeten, een verstoring die niet gemeten is.

Ook maakt ALMA geen gewone foto’s, maar zijn het radiobeelden die samengesteld zijn uit de waarnemingen van de 66 schotels van ALMA, die als een interferometer samenwerken. De gevonden objecten zouden ook een vorm van beeldruis kunnen zijn. Tenslotte is er ook door andere telescopen gezocht naar grote objecten in de buitenste regionen van het zonnestelsel, onder andere door de infraroodsatelliet WISE, en die zijn niet gevonden. Verdere waarnemingen moeten duidelijk maken of de claims van de twee teams juist zijn of niet. Bron: Phys.org + Bad Astronomy.

Share

Comments

  1. Wybren de Jong zegt

    Ik mis bij de TAGS eigenlijk zoiets als “URO” – Unidentified Radio Objects.
    Deze twee waargenomen puntbronnen van radiostraling vallen daar duidelijk onder:
    als je de artikelen op Arxiv leest, blijkt dat de onderzoekers hebben uitgesloten dat het om ruis zou gaan.
    Anderzijds weten we nu gewoon niet wat de bron van de straling precies is, dus Unidentified.
    Als we de TAG “URO” gebruiken, kunnen we later met een enkele bewerking zien wat er allemaal aan onbekende radiosignalen ontdekt is.

    Nog een opmerking: volgens mij heeft Mike’s scepsis vooral betrekking op de mogelijkheid dat het planeten zijn met een massa vergelijkbaar aan de aarde.
    Dit bezwaar: “… dat zou door hun zwaartekracht merkbaar moeten zijn aan een verstoring van de banen van de bekende planeten” gaat alleen op als het inderdaad om massa’s > aardmassa gaat. Als het TNO’s zijn met veel kleinere massa’s gaat het bezwaar niet op.

  2. Ja, een zinnige toevoeging, dat van die URO’s. De term bestaat geloof ik nog niet, maar laten we ‘m bij deze dan maar gelijk vastleggen. Dank daarvoor! Als het niet gaat om planeten, maar om kleinere TNO’s of KBO’s, die gravitationeel niet storen, dan is eigenlijk de vraag wat het bijzondere van de ontdekking is.

  3. Waarom heeft Wise deze objecten niet ontdekt, mocht het gaan om een Bruine Dwerg, Wise heeft toch de omgeving qua Bruine Dwergen in kaart gebracht?

  4. Martin Schoenmaker zegt

    Grappig. Bij het zien van de eerste afbeelding dacht ik juist A en B een verplaatsing te zien maken… Ik dacht dat U het referentiepunt was!

  5. Is het wel verschoven en niet gewoon optisch bedrog. Zie afbeelding Band 7 en richt je op lichtpunt A. Als je lichtpunt A denkbeeldig recht omhoog denkt (ter hoogte van 10″, linker verticale lijn) en vervolgens een tikkie rechtsom draait, richting lichtpunt B, dan krijg je volgens mij de compositie van afbeelding Band 8.
    Maar dat was de vraag niet. Is het er nog steeds?

  6. We zien bij exo-planeten ook de meest vreemde planetenformaties en vaak op flinke afstanden van de ster. Het kan natuurlijk best dat verscholen op een flinke afstand er een dwergplaneet of planeet zit die we nog hebben kunnen waarnemen.

    Volgens mij wijzen de meeste verklaringen van banen ook erop dat er nog een flinke massa moet zitten in de buitenregionen van ons Zonnestelsel.

    Ik zou gezien deze feiten niet te snel roepen dat we alle planeten of flinke dwergplaneten al gevonden hebben.

Laat een antwoord achter aan Marco Reactie annuleren

*