28 maart 2024

Zware cluster ontdekt op recordafstand

Gecombineerde Hubble/Chandra-opname van de verre cluster IDCS J1426.5+3508 (of kortweg IDCS 1426). De blauwe (röntgen)gloed geeft de verdeling van het hete gas in de cluster weer. Credit: NASA, ESA & M. Brodwin (University of Missouri))

Amerikaanse astronomen hebben, op 10 miljard lichtjaar van de aarde, een omvangrijke cluster van sterrenstelsels ontdekt. De cluster telt mogelijk duizenden afzonderlijke stelsels en heeft duizend keer zo veel massa als onze Melkweg. Daarmee is het de zwaarste cluster die op deze grote afstand is opgespoord.De cluster, die IDCS 1426 wordt genoemd, lijkt nogal in beroering te zijn. De piek van röntgenstraling – afkomstig van heet gas – die doorgaans in het centrum van een cluster te zien is, lijkt enkele honderdduizenden lichtjaren verschoven te zijn. Volgens de astronomen is dat een aanwijzing dat de cluster in botsing is gekomen met een andere cluster. Dat laatste zou ook kunnen verklaren waarom zich nog geen 4 miljard jaar na de oerknal al een cluster van deze omvang heeft kunnen vormen.Astronomen gingen ervan uit dat de materie die bij de oerknal is ontstaan, pas na honderden miljoenen jaren voldoende was afgekoeld om sterrenstelsels te kunnen vormen. Daarna zou het nog miljarden jaren hebben geduurd voordat deze stelsels zich in clusters van enige omvang hadden gegroepeerd. Maar het lijkt er nu dus op dat er door onderlinge botsingen al in een wat vroeger stadium zware clusters zijn gevormd.De massa van IDCS 1426 is afgeleid uit gegevens die verzameld zijn met de ruimtetetelescopen Hubble (zichtbaar licht) en Chandra (röntgenstraling) en de Keck-telescoop op Hawaï. Dat is op drie verschillende manieren gebeurd. De gegevens van Hubble en Keck zijn gebruikt om te bepalen hoe sterk licht wordt afgebogen door de aantrekkingskracht van de cluster – een verschijnsel dat het zwaartekrachtslenseffect wordt genoemd. Hoe zwaarder de cluster, des te sterker buigt deze licht af. De röntgengegevens van Chandra hebben een indicatie gegeven van de temperatuur van het gas in de cluster. Hoe heter dat gas, des sterker is het gecomprimeerd en des te zwaarder moet de cluster zijn. Ook de totale hoeveelheid röntgenstraling geeft een indicatie van de massa van de cluster. Bron: Astronomie.nl.

Share

Speak Your Mind

*