28 maart 2024

Heldere, nabije sterrenstelsels spelen verstoppertje

Het spiraalstelsel IC 342: een verlegen buur van de Melkweg. Credit: Arturas Medvedevas

De Astronomy Picture of the Day van vandaag laat een bijzonder sterrenstelsel zien. Dit sterrenstelsel staat bekend als IC 342 en is een spiraalstelsel, vergelijkbaar met de Melkweg, op een afstand van ‘slechts’ 10 miljoen lichtjaar – net voorbij de rand van de Lokale Groep. Zo’n sterrenstelsel zou ontzettend helder moeten zijn en dus gespot zijn door Charles Messier en z’n weg hebben gevonden in zijn beroemde catalogus van (vooral) sterrenstelsels en nevels. Maar helaas ontbreekt IC 342 in die catalogus en zelfs de minder exclusieve NGC-catalogus heeft geen oog voor IC 342 (ook wel Caldwell 5 genoemd). De vrij obscure Index Catalogue is alles wat erin zit voor Caldwell 5. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom is IC 342 niet één van de bekendste en meest gefotografeerde sterrenstelsels die we kennen? Dat komt door de ongelukkige positie van het sterrenstelsel: vanuit ons perspectief precies achter de kern van de Melkweg, in de zogenaamde Zone of Avoidance. Het zicht op het stelsel wordt dus flink belemmerd door de sterren, gaswolken en stofbanden uit ons eigen sterrenstelsel.

Maffei 1: een groot (maar gesluierd) elliptisch sterrenstelsel in onze kosmische achtertuin.

IC 342 is bepaald niet het enige grote, nabije sterrenstelsel op een (voor ons) ongelukkige positie. Caldwell 5 maakt namelijk deel uit van een kleine cluster van sterrenstelsels, vergelijkbaar met de Lokale Groep, met meerdere grote leden die allemaal moeilijk zichtbaar gemaakt zijn door de galactische kern. Deze cluster wordt de Maffei-groep genoemd en is gecentreerd rond het elliptische reuzenstelsel Maffei 1 – een enorme, vormeloze sterrenbal. Naast IC 342 en Maffei 1 zijn nog een aantal spiraalstelsels onderdeel van deze cluster, zoals Dwingeloo 1 en Maffei 2. Al die stelsels zouden tot de helderste en best bekende sterrenstelsels aan de sterrenhemel behoren, als er niet zoveel Melkweg tussen ons in zou hebben gezeten.

Dwingeloo 1 – verborgen sterrenstelsel met een Nederlands tintje. Credit: S. Hughes & S. Maddox (IoA, Cambridge) et al., Isaac Newton Telescope

Share

Comments

  1. GigaGerard zegt

    Mooi plaatje ook: Maffei 1 en 2 in de wolken van de melkweg!
    https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ab/Maffei_1_and_2.jpg

Speak Your Mind

*