29 maart 2024

Hubble brengt de ijzige blauwe vleugels van een planetaire nevel in beeld

Credit: ESA/Hubble & NASA. Acknowledgement: Judy Schmidt (Geckzilla)

De Hubble-ruimtetelescoop heeft een opname gemaakt van de planetaire nevel Hen 2-437, waarbij de prachtige symmetrische vleugels mooi in het oog springen. Een planetaire nevel is het resultaat van het overlijden van een zonachtige ster. Dit soort sterren ontploffen niet, maar stoten in het zogenaamde (tweede) rode reuzenstadium hun buitenlagen het heelal in, die dan verlicht worden tot prachtige kleuren door de krachtige straling van de naakte kern, die voortaan als een witte dwerg door het leven zal gaan.

Planetaire nevels hebben niets met planeten te maken, maar zijn zo genoemd door astronomen uit de 18de eeuw. Gezien door hun primitieve telescopen, leek zo’n nevel op het schijfje van een planeet uit het zonnestelsel. Er zijn zo’n 3000 planetaire nevels bekend in de Melkweg en dat lijkt vreemd, want het zouden er veel meer moeten zijn. Helaas is een planetaire nevel echter geen lang leven beschoren: na een paar duizend jaar zijn ze geheel vervlogen, een oogwenk in het miljarden jaren durende leven van zo’n ster.

Hen 2-437 bevindt zich in het sterrenbeeld Vulpecula (Vosje) en is in 1946 ontdekt door Rudolph Minkowski, die later de beroemde (en soortgelijke) planetaire nevel M2-9 (de Vlindernevel) heeft ontdekt. Beide nevels zijn voorbeelden van bipolaire nevels, waarbij de uitstroom van materie vooral aan de polen plaatsvindt (vermoedelijk door de invloed van een begeleidende ster). Hierbij zijn de ijzige blauwe lobben gevormd die op de foto zichtbaar zijn.

Planetaire nevels zijn belangrijk in de kosmische kringloop, aangezien de fusieproducten van de ster (zoals koolstof, stikstof en zuurstof) worden teruggegeven aan het universum. Het interstellaire medium wordt zo verrijkt met metalen (astronomen noemen alles wat geen waterstof of helium is een metaal) die later in nieuwe generaties van sterren en planeten terecht komen. Zonder planetaire nevels zou het leven zoals wij dat kennen niet mogelijk zijn geweest!

Bron: Hubble Space Telescope

Share

Comments

  1. Geen lang leven beschoren?? Paar duizend jaar! Ja, in een eeuwigheid is het niets. Maar dan wordt het weer religieus. Verder wel best interessant.

    • Olaf van Kooten zegt

      Een paar duizend jaar is in kosmische termen een oogwenk, sterrenkundige processen vinden meestal plaats op een tijdschaal van miljoenen tot zelfs miljarden jaren. Ehm….wat wordt er precies religieus?

Speak Your Mind

*