28 maart 2024

Verre ster speelt 3,5 jaar lang verstoppertje

Credit; Jeremy Teaford / Vanderbilt University

Stel je eens een wereld voor waarop de zon iedere 69 jaar zo’n 3,5 jaar lang zal verdwijnen. Dat is precies wat is waargenomen bij een naamloze dubbelster op een afstand van 10.000 lichtjaar, die slechts bekend staat onder de catalogusnaam TYC 2505-672-1. Deze dubbelster heeft twee records te pakken: de langst durende eclips en de langste periode tussen twee eclipsen in een dubbelstersysteem.

De voorgaande recordhouder was Epsilon Aurigae, waarbij een reuzenster iedere 27 jaar zo’n 2 jaar lang verduisterd wordt door zijn begeleider. Epsilon Aurigae staat veel dichterbij (2200 lichtjaar) en is daarom vrij uitgebreid bestudeerd. Volgens de meeste modellen bestaat die dubbelster uit een gele superreus, die wordt vergezeld door een zonachtige ster met een omringende gas- en stofschijf.

Maar toen kwam TYC 2505-672-1 om de hoek kijken. Deze dubbelster is in de jaren ’80 ontdekt en vertoont hetzelfde merkwaardige gedrag als Epsilon Aurigae. Door 9000 waarnemingen van deze ster (die in de laatste acht jaar verricht zijn) te combineren met 1432 waarnemingen die ruim een eeuw teruggaan, zijn astronomen tot de volgende conclusie gekomen. TYC 2505-672-1 bestaat uit twee rode reuzensterren, waarvan er eentje inmiddels is gekrompen tot een relatief kleine kern, omringd door een uitzonderlijk grote schijf vol uitgestoten materiaal.

Om een interval van 69 jaar tussen twee eclipsen te verklaren, moeten de sterren op een flinke afstand van elkaar vandaan staan: zo’n 20 AU (vergelijkbaar met de afstand tussen de zon en Uranus). Helaas zijn de twee componenten van TYC 2505-672-1 zelfs met de beste telescopen niet van elkaar te onderscheiden. Hopelijk zal dat door de technologische vooruitgang wel mogelijk zijn als de volgen de eclips zal plaatsvinden in 2080.

Bron: Vanderbilt University

Share

Comments

  1. [Update 20 maart] In de blog wordt over twee records gesproken (” de langst durende eclips en de langste periode tussen twee eclipsen in een dubbelstersysteem”), maar volgens mij kan er nog wel een derde record bij, namelijk de grootste afname in lichtkracht. Als de donkere component met de stofschijf namelijk voor de heldere reuzenster van TYC 2505-672-1 schuift, dan wordt de lichtkracht van de heldere ster bijna honderd keer zwakker. Van de ster KIC 8462852 wordt al gezegd dat ‘ie met 20% enorme dalingen in z’n lichtcurve heeft, maar dat stelt helemaal niets voor als je de variatie bij TYC 2505-672-1 ziet. Meer info over deze bijzondere dubbelster: https://www.sciencedaily.com/releases/2016/03/160318111447.htm

Speak Your Mind

*