28 maart 2024

Sterrenkundigen ontdekken ‘super spiraalsterrenstelsels’

Image credit: SDSS

Groot, groter, grootst. Dat heb je op aarde in het dieren- en plantenrijk, maar dat heb je ook in de wereld der sterrenkunde. Door gebruik te maken van de NASA/IPAC Extragalactic Database (NED), da’s een online database met gegevens over 100 miljoen stelsels, heeft men een nieuwe klasse van sterrenstelsels ontdekt van supergrote spiraalstelsels – op de afbeelding hierboven zie je er enkelen. Ze werden niet eerder opgemerkt, omdat gedacht werd dat ze gewone spiraalstelsels zijn, zoals onze eigen Melkweg er eentje is. In een bestand met 800.000 sterrenstelsels, die niet verder van de aarde verwijderd zijn dan 3,5 miljard lichtjaar, kwam men 53 sterrenstelsels tegen met spiraalarmen, die wel 8 tot 14 keer de lichtkracht van ons Melkwegstelsel hebben en die wel tot tien keer de massa van de Melkweg hebben. Het Melkwegstelsel heeft een diameter van zo’n 100.000 lichtjaar, de 53 superspiralen zijn twee tot vier keer zo groot, waarbij de grootste een diameter van maar liefst 440.000 lichtjaar heeft. De ‘super spiralen’, zoals ze ook wel worden genoemd, stralen vooral in het ultraviolette en mid-infrarood gedeelte van het EM spectrum. Hun productie van stervorming lijkt wel dertig keer hoger te zijn dan die van onze Melkweg. Tot nu toe ging men er altijd van uit dat elliptische sterrenstelsels de grootste sterrenstelsels vormen, maar kennelijk zijn zij niet de enigen in de hors-categorie. Van alle grote elliptische en spiraalstelsels wordt gedacht dat ze ontstaan door het fuseren van kleinere sterrenstelsels. Bron: NASA/JPL.

Share

Comments

  1. Olaf van Kooten zegt

    Dus wellicht is het resultaat van de botsing tussen de Melkweg en Andromeda dus helemaal geen elliptisch stelsel, maar een super-spiraal? Welke factoren bepalen dan het eindresultaat?

    • Daar kan je volgens mij alleen maar over speculeren. Er zijn zo veel factoren die een rol spelen. De massa van elk stelsel, of het verschil in massa. De echte snelheid waarmee ze botsen. De positie of orientatie van elk stelsel als ze botsen. Als je die drie punten afzonderlijk bekijkt;

      Uit mijn hoofd komen de Melkweg en Andromeda met 100 km/sec dichter bij elkaar. Voor de beeldvorming, ons Zonnestelsel beweegt met een snelheid van 220 km/sec door de Melkweg. Vergeleken met de afmetingen van de stelsels is het een slakkengangetje. De eerste ster van Andromeda die in de Melkweg duikt zal miljoenen jaren (ruwweg 300 mln jaar) nodig hebben om de hele Melkweg over te steken. Qua snelheden zou ik zeggen dat de spiraalvorm behouden kan blijven.

      Andromeda is wel groter, maar globaal gaat het om een botsing tussen twee grote stelsels. In termen van zwaartekracht is er dan sprake van een flinke verstoring. Als de Melkweg b.v. een klein satelietstelsel opsnoept, zal dat niks aan de vorm van de Melkweg veranderen (maar wel aan die sateliet). Dus qua verhoudingen in massa denk ik dat er niet een mooie spiraal uit de botsing van Andromeda en de Melkweg zal komen (maar voornamelijk vanwege het volgende punt)

      Zoals wij Andromeda waar kunnen nemen, is duidelijk dat het een andere orientatie heeft. Het valt niet plat op ons, zoals we pannenkoeken stapelen. Ze schuiven ook niet in elkaar, zoals twee frisbees in vlucht zouden botsen. Dus voornamelijk om deze reden denk ik dat het eindresultaat een elliptisch stelsel zal zijn.

      Al met al gok ik op een elliptisch stelsel :-). Die mega-spiralen uit het artikel zijn misschien ontstaan uit grote die als de botsende frisbees in elkaar zijn geschoven, of een toch al grote die heel veel kleintjes heeft gesnoept om verder te groeien.

      • ik kan mij niet voorstellen dat ’n ster van welk van de 2 stelsels dan ook de overkant zal kunnen bereiken.

        het zal zo neem ik aan toch eerder vertragen en afgebogen en meegenomen worden in de (draai)richting van de kern-massa.
        en dat je dan uiteindelijk een ellips door samensmelting overhoud lijkt dan weer wel plausibel.

Laat een antwoord achter aan henk Reactie annuleren

*