29 maart 2024

Nabije supernovae hebben de aarde gebombardeerd

Credit: ESO/M. Kornmesser.

Iedereen weet natuurlijk wat een supernova is, maar wist je dat sommige zware sterren helemaal niet ontploffen? In plaats daarvan verdwijnen ze ter plekke, iets wat een “on-nova” wordt genoemd.Laten we bij het begin beginnen. Jonge sterren fuseren waterstof tot helium, hetgeen ze van voldoende energie voorziet om de zwaartekracht tegen te werken. Als het waterstof op is, dan krimpt de kern als gevolg van de zwaartekracht. Hierbij wordt de kern dusdanig verhit dat het helium gaat fuseren, waarna de ster weer een tijdje stabiel is. Bij zware sterren vindt dit proces meerdere keren plaats, waarbij ondermeer zuurstof, silicium en neon gefuseerd worden. Uiteindelijk ontstaat een ijzeren kern, waarna de energieproductie stil komt te liggen.Het gevolg laat zich raden: de ijzerkern bezwijkt onder de zwaartekracht en wordt in een fractie van een seconde enorm veel kleiner. De rest van de ster wordt dan met een noodgang weggeblazen. Als de ijzerkern relatief klein is, dan zal deze gaan instorten tot een neutronenster. Is die kern wat groter, dan zal het resultaat een stellair zwart gat zijn. Die zal een deel van het weggeblazen materiaal weer gaan aantrekken en opslokken. Hierbij ontstaat een gloeiend hete accretieschijf rondom het zwarte gat. Het gevolg is een “file”, waardoor een deel van het materiaal vanaf de polen weer wordt weggeschoten. Nou, eind goed al goed, toch?

Credit: NASA

Mispoes! Kijk, zo’n accretieschijf ontstaat alleen maar omdat het zwarte gat rondom z’n eigen as draait. Maar stel dat de ster waaruit het zwarte gat ontstaan is, helemaal niet zou roteren. In dat geval ontstaat gewoon een ijzerkern die gaat instorten, maar de buitendelen van de ster vallen dan helemaal niet naar binnen. Die blijven gewoon “hangen”, terwijl het binnenste deel van de ster richting het zwarte gat valt. Maar omdat deze niet roteert, vormt zich geen accretieschijf: het grootste deel van de ster valt gewoon direct naar binnen. Geen knal. Geen polaire straalstroom. Geen gammastraling. De ster verdwijnt simpelweg, waarbij slechts een zwart gat overblijft.Nou, dat is dus een onnova. Bedenk wel dat bovenstaand scenario puur theoretisch is: we hebben geen idee of onnovae echt bestaan of hoe algemeen ze zijn. Bron: io9.

Share

Comments

  1. hoi Olaf,

    gisteren plaatste ik het navolgende nav jouw artikel over goud afkomstig van neutronensterren.
    http://www.astroblogs.nl/2016/04/02/goud-ontstaat-door-botsende-neutronensterren/

    henk zegt:
    6 april 2016 op 14:26

    resumerend : ons Zonnestelsel is ontstaan uit een (tegenwoordig afkeurenswaardige) gifwolk afkomstig van gerecycled nova materiaal. ( niet zwaarder dan ijzer )
    het goud en andere zware metalen zijn afkomstig van (uitééngevallen ??) samengesmolten neutronensterren die vervolgens o.a. onze Melkweg broksgewijs ermee doorspekken.
    zo zou het moeten gaan toch ?
    of gaat het om enkelvoudige (ontsnapte) atomen die continue het heel-al doorkruisen en aldus naarmate de ouderdom van een object ( van baby tot de 10000 jaar oude pijnbomen ) in wisselende maar consistente hoeveelheden aantoonbaar zouden moeten zijn.
    waarschijnlijk zou dit ook in sedimentaire afzettingen aantoonbaar moeten zijn . toch ?

    wat denk je is er enige analogie tussen deze 2 (novae en neutronensterren) inzake aantoonbare sedimentatie ??

  2. Dick Mesland zegt

    Is het bekend of dit soort metingen ook op Mars worden gedaan?
    Lang geleden, in 1985 tijdens de vlucht van Wubbo Ockels in het Spacelab, bleken dosimeters in een biologische incubator, binnen de bescherming van de shuttle en van spacelab zelf, al na 1 week ruim 0.5 inslag van HZE deeltjes per cm² gedetecteerd te hebben. De aard van deze zware ionen is destijds niet vastgesteld, maar het gaf wel aan dat al op 300 km hoogte een flinke dichtheid van o.a. Fe ionen rondvliegen.

Speak Your Mind

*