28 maart 2024

D’r zit een Pevatron in de kern van de Melkweg

H.E.S.S. Credits: H.E.S.S. Collaboration

Ja ja, da’s even schrikken hé? Een Pevatron in de kern van de Melkweg. Klinkt nogal spooky. Maar wees niet bezorgd, het klinkt allemaal enger dan het is. Waar het om draait zijn zeer energierijke deeltjes – meest protonen – die als kosmische straling constant van alle kanten op de aarde afkomen en in de buitenste lagen van de atmosfeer botsen met deeltjes daar en dan uiteenvallen in ‘cascades’ (watervallen) van nieuwe deeltjes. Af en toe zit er in die kosmische straling een deeltje met een gigantisch hoge energie, in de orde van peta electronvolt, 1 PeV is 10^15 eV – ding dong. 😯 Een voorbeeld van dergelijke ultrahoge energie kosmische straling en een extreme variant daarvan, de extreme energie kosmische straling, is het Oh-Mijn-God-deeltje, dat in 1991 werd gedetecteerd.

Credit: The HESS Collaboration

Door de zogeheten HESS (High Energy Stereoscopic System, zie foto ) samenwerking neemt men die straling al meer dan tien jaar waar en die heeft nu aanwijzingen gevonden voor één bron van deze kosmische straling: Sagittarius A* (kortweg Sgr A), de kern van onze Melkweg. In eerste instantie dacht men dat de zogeheten Centrale Moleculaire Zone rondom Sgr A een bron is van de PeV-deeltjes, maar dat vereist dat er in dat gebied iedere 1000 jaar 10 supernovae plaatsvinden en dat lijkt onwaarschijnlijk. Vandaar dat Sgr A* overblijft als bron, de plek waar het centrale zwarte gat van de Melkweg zich bevindt, het superzware zwarte gat met een massa van zo’n 4,3 miljoen zonsmassa’s. Op dit moment lijkt het zwarte gat weinig actief te zijn en daarmee in staat de protonen tot de PeV-schaal te versnellen, maar het kan zijn dat ‘ie in het verleden wel actieve periodes kende en optrad als Pevatron – een naam die verwijst naar de aarde Tevatron-deeltjesversneller, die deeltjes tot 1,8 TeV kon versnellen, duizend keer minder energierijk dan de PeV-deeltjes. Hier het vakartikel over de HESS-waarnemingen. Bron: Astrobites.
(78157

Share

Comments

  1. Obelix zegt

    Quote: “Op dit moment lijkt het zwarte gat weinig actief te zijn en daarmee”
    NIET (?)
    “in staat de protonen tot de PeV-schaal te versnellen, maar het kan zijn dat ‘ie in het verleden wel actieve periodes kende en optrad als Pevatron …”

    @Arie
    Mis ik een woord ?

    Ik neem aan dat een actieve periode zich kenmerkt doordat er bv
    – flink wat materie in de acretieschijf wordt verzameld of versneld?
    – er hoge massa’s naar binnen vallen?

    Groet, Paul

    • rudiev zegt

      Supermassieve zwarte gaten in het centrum van sterrenstelsels kunnen ook actief worden door veel invallend materiaal, zoals quasars of blazars.

  2. rudiev zegt

    Ja ja, da’s even schrikken hè?

    Nee hoor, als trouwe bezoekers wisten we dat al 😛 😉 https://www.astroblogs.nl/2016/03/17/zwart-gat-centrum-van-de-melkweg-lijkt-petadeeltjesversneller/ (sorry, zit op f1 te wachten en heb niets anders te doen 😉 )

Speak Your Mind

*