29 maart 2024

Chandra: Hanny’s Voorwerp zal langzaam maar zeker verzwakken

Hanny’s Voorwerp, met daarboven het sterrenstelsel IC 2497. Credit: X-ray: NASA/CXC/ETH Zurich/L.Sartori et al, Optical: NASA/STScI

Hanny’s Voorwerp kennen we allemaal. De groene gaswolk, 680 miljoen lichtjaar van ons vandaan, gelegen op 200.000 lichtjaar afstand van het sterrenstelsel IC 2497, mysterieus groen oplichtend door de zuurstofatomen, die ioniseren, door een golf van ultraviolet licht en röntgenstraling vanuit de kern van dat nabijgelegen stelsel. Het wordt Hanny’s Voorwerp genoemd omdat Hanny van Arkel het groene wolkje in 2007 als eerste opmerkte, toen zij meedeed aan de Galaxy Zoo en daarover schreef in het forum van de Galaxy Zoo – wie kent ’t verhaal niet? Sterrenkundigen denken nu dat dat opgloeien langzaam maar zeker minder zal worden, omdat de energierijke straling vanuit de kern van IC 2498 steeds minder wordt. In die kern bevindt zich een superzwaar zwart gat, eentje die in een ver verleden heel actief moet zijn geweest en die zich toen als een quasar moet hebben gedragen, een zwart gat wiens accretieschijf zoveel straling uitzendt dat het omringende sterrenstelsel geheel wordt overstraald en we op aarde alleen de fel oplichtende kern zien. Een quasar is IC 2497 niet meer, maar onderzoek met de Chandra röntgen-ruimtetelescoop van de NASA laat zien dat ook de straling die het zwarte gat nu nog uitzendt en waardoor Hanny’s Voorwerp opgloeit minder wordt. Uit opnames die met lange belichtingstijden met de Chandra telescoop van IC 2497 zijn gemaakt blijkt dat de omgeving direct rondom het zwarte gat door enkele straalstromen geheel is schoon geblazen en dat het hete gas daar heeft plaatsgemaakt voor een grote bel van koel gas. Hieronder een ‘röntgenfoto’ van het centrum van IC 2497.

Credit: X-ray: NASA/CXC/ETH Zurich/L.Sartori et al, Optical: NASA/STScI

Het is een proces dat gaande is dat nog wel duizenden jaren kan duren, maar voor de sterrenkundigen zijn het tekenen die erop wijzen dat het zwarte gat steeds minder krachtige straling uitzendt en dat daardoor Hanny’s Voorwerp steeds minder groen zal zijn. Hier het vakartikel van de sterrenkundigen over het onderzoek met Chandra aan Hanny’s Voorwerp en IC 2497, onlangs verschenen in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.  Bron: Chandra.

Share

Speak Your Mind

*