28 maart 2024

Planeetvormende schijven gevonden bij mislukte sterren

Credit: Carnegie Science, Carnegie Institution, Carnegie Institution for Science, Robin Dienel

Als een ster jong is, wordt deze vaak omringd door een wervelende schijf van gas en stof, waaruit planeten kunnen groeien. Astronomen bestuderen dit soort schijven graag om meer te weten te komen over het ontstaan van planeten, maar protoplanetaire schijven worden zelden aangetroffen bij sterren met een lage massa. Nu heeft een team van wetenschappers maar liefst vier objecten met een lage massa gevonden die omringd worden door een dergelijke schijf.Het gaat om één rode dwergster en drie bruine dwergen – “mislukte” sterren die onvoldoende massa hebben om tot waterstoffusie in de kern over te gaan (de “energiebron” van sterren zoals de zon). De schijf rondom de rode dwerg heeft een massa van 120 Jupiters, terwijl die van de bruine dwergen varieert van 13 tot 18 Jupitermassa’s.In een protoplanetaire of planeetvormende schijf zullen stofdeeltjes gaan samenklitten tot keien en steentjes, die vervolgens zullen uitgroeien tot rotsblokken en complete planetoïden. Zodra een dergelijk object voldoende zwaartekracht heeft, zal deze blijven groeien tot een protoplaneet, om uiteindelijk een volledige rotswereld zoals de aarde te worden. Astronomen kunnen planeetvormende schijven identificeren aan de hand van het kenmerkende infraroodsignaal die ze uitzenden. Sommige schijven bevatten aanwijzingen dat de planeetvorming al achter de rug is. Dit soort schijven zijn opgebouwd uit het stof dat ontstaan is bij botsingen tussen planeten en planetesimalen. Uiteindelijk zal dit stoffige residu weggeblazen worden door de straling van de moederster. Voordat dit gebeurt zal de jonge ster omringd worden door een koelere, dunnere stofring.Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen verschillende soorten circumstellaire schijven, want alleen dan kun je ontdekken hoe planetenstelsels ontstaan en evolueren. Het onderzoeksteam heeft vastgesteld dat de schijven bij alle vier de objecten in de planeetvormende fase zitten – geen één bevind zich in de latere stoffase. Wat nog interessanter is, is dat twee van die “sterren” relatief oud zijn – tussen de 42 en 45 miljoen jaar. Dat is weliswaar piepjong voor een ster, maar dat maakt de omringende schijven wel de oudste in hun soort – de oudste circumstellaire schijven waarin nog altijd actieve planeetvorming plaatsvind.” Het aantreffen van planeetvormende schijven bij objecten die zich op de benedenlimiet bevinden van wat wij een ster noemen, is interessant omdat het ons heel veel kan vertellen over de evolutie van zowel sterren als planeten“, zo besluit het hoofd van het onderzoeksteam. Bron: Carnegie Institution of Science.

Share

Speak Your Mind

*