28 maart 2024

Mogelijk satelliet van de Grote Magelhaanse Wolk ontdekt

De Grote Magelhaanse Wolk, het grootste satellietstelsel van de Melkweg.
Credit afbeelding: Eckhard Slawi.

De Grote Magelhaanse Wolk, het grootste satellietstelsel van de Melkweg, heeft wellicht ook zelf een satelliet: een kleine sterrencluster die als SMASH 1 door het leven gaat. Dit piepkleine satellietje heeft overigens een onzekere toekomst, aangezien SMASH 1 binnenkort [1]op kosmische schaal uiteraard – ze bedoelen in de komende miljard jaar aan stukken gescheurd zou kunnen worden door de zwaartekracht van de GMW.

Het vinden van zeer lichtzwakke objecten is een lastige zaak. Toch is het belangrijk om ernaar te speuren, omdat mini-satellietstelsels ons veel kunnen vertellen over de geschiedenis van ons melkwegstelsel. De laatste jaren zijn meerdere projecten opgestart met als doel het vinden van lichtzwakke satellieten van de Melkweg.

Eén van die projecten is de Survey of the Magellanic Stellar History of SMASH, die gebruikmaakt van de Dark Energy Camera aan boord van de CTIO Blanco telescoop in Chili om te speuren naar lichtzwakke satellieten in de omgeving van de Magelhaanse Wolken (er is namelijk nog een broertje van de GMW, die niet verrassend de Kleine Magelhaanse Wolk wordt genoemd).

De positie van SMASH 1 ten opzichte van de Grote Magelhaanse Wolk (links), de Kleine Magelhaanse Wolk (rechts) en een andere mini-satelliet van de Wolk. Credit: Martin et al. 2016.

Bij een recente studie hebben astronomen een zwak stersysteem gevonden, SMASH 1 gedoopt, de wellicht een satelliet van de GMW zou kunnen zijn. Uit een analyse gebleken dat SMASH 1 heel compact is, met een diameter van slechts 60 lichtjaar. Daarnaast blijkt het satellietje uit oude (13 miljard jaar) en metaalarme sterren te bestaan. Dat alles lijkt te suggereren dat SMASH 1 een bolvormige sterrenhoop is en geen sterrenstelsel.SMASH 1 bevindt zich op korte afstand van de GMW – “slechts” 42.000 lichtjaar er vandaan. De onderzoekers hebben berekend dat SMASH 1 gezien zijn huidige massa, grootte en afstand tot de GMW vermoedelijk bezig is om uiteengetrokken te worden door de getijdenkrachten van de GMW. Dit idee wordt ondersteunt door het feit dat SMASH 1 een ietwat uitgerekte vorm lijk te hebben, waarvan de as richting de GMW wijst – precies wat je zou verwachten als de Wolk aan SMASH 1 zou zitten trekken. De ontdekking van SMASH 1 heeft tot enkele interessante vraagstukken geleid. Zo is het een raadsel waarom SMASH 1 schijnbaar vele omlopen rond de GMW zonder kleerscheuren heeft overleefd. Om dit satellietje beter te begrijpen is het zaak om snelheidsmetingen te verrichten. Dit zal de wetenschappers in staat stellen om te bepalen of SMASH 1 inderdaad een satelliet is van de GMW of toch rondom de Melkweg draait. Bron: Royal Astronomical Society.

Voetnoten

Voetnoten
1 op kosmische schaal uiteraard – ze bedoelen in de komende miljard jaar
Share

Comments

  1. Onze eigen Melkweg heeft diverse (Wikipedia spreekt van zo’n 200) bolvormige sterhopen.
    – Is er bij de beide Magelhaanse Wolken dan nog nooit eerder een sterhoop (al dan niet bolvormig) aangetroffen?
    Andromeda schijn er zelfs zo’n 500 te hebben…

    Met zoveel leeg gezogen sterrenstelsels (want Bolvormige Sterhopen schijnen hun skelet te zijn), kan ik me de blog van Olaf van 29-09-16 wel voorstellen : onze Melkweg moet ook wel een zootje aan ongeregelde spiraalarmen bevatten, i.p.v. dat ‘Grand-Design’ welke men voorheen dacht aan te zullen treffen. 😉
    https://www.astroblogs.nl/2016/09/29/spiraalarm-waarin-het-zonnestelsel-zich-bevindt-is-groter-dan-verwacht/

    Groet, Paul

    • NB ik dacht voorheen dat die Bolvormige Sterhopen wel al heel lang hun rondje boven (of juist onder) het spiraalarmen vlak zouden draaien…. rond de denkbeeldige as door het Melkweg centrum – haaks op de armen.
      Dat zal dan haast ook wel niet?

      Ze draaien zeker rond het Centrum van de Melkweg , maar passeren ‘geregeld’ het vlak van de spiraal armen?

      Groet, Paul

      [ Hmm , misschien te veel Off Topic ? ]

  2. Olaf van Kooten zegt

    Niet alle bolhopen zijn skeletten van dwergstelsels, de enige waarbij dat geldt in de Lokale Groep zijn Omega Centauri en Mayall II (van Andromeda). De overige bolhopen zijn ontstaan als super sterrenclusters, een gigantische open sterrencluster vol jonge sterren. Dit soort sterrenclusters waren in de begindagen van de Melkweg heel talrijk, maar zijn nu heel zeldzaam. De enige super sterrencluster op dit moment in de Melkweg is Westerlund 1.

    Goed, de vroege supersterrenclusters waren ontstaan voordat het vlak in de Melkweg ontstaan was, dus in de tijd dat ons sterrenstelsel nog een onregelmatige vorm had. Vandaar dat ze in vrij willekeurige banen rond het zwaartepunt draaien, de kern van de Melkweg. Hierbij kruisten ze soms het vlak van de Melkweg, hoewel veel ook helemaal om de Melkweg heen draaien, op een dusdanige afstand tot de schijf niet gekruist wordt (nou ja, het ‘vlak’ wordt geometrisch gezien wel gekruist, maar niet de “schijf met sterren” zelf, zeg maar).

    Bij beide Magelhaanse Wolken zijn wel eerder bolhopen aangetroffen. – zo’n 80 “normale” bolhopen in totaal zelfs.. De Grote Magelhaanse Wolk heeft zelfs een paar super sterrenclusters (pasgeboren bolhopen), de beroemdste en grootste heet R136 en bevindt zich in het centrum van de Tarantula-nevel, de grootste HII-regio (stervormingsgebied) in de Lokale Groep.

    Waarom zijn bolhopen oud? Omdat super sterrenclusters in het vlak van de Melkweg de getijden van alle sterren van de Melkweg voelen en dus uiteen vallen. Jonge bolhopen in de schijf zijn simpelweg geen lang leven beschoren.

Speak Your Mind

*