28 maart 2024

Heelal bevat twee biljoen sterrenstelsels, tien keer zo veel als we eerst dachten

Van dit soort foto’s hebben de sterrenkundigen gebruikt gemaakt. Dit is de Great Observatories Origins Deep Survey (GOODS). Credit:NASA, ESA/Hubble

Gebruikmakend van waarnemingen verricht met de ESA/Hubble ruimtetelescoop hebben sterrenkundigen het aantal sterrenstelsels in het heelal geteld en dat blijken er tussen de één en twee biljoen te zijn, uitgaande van het laatste getal (2000 miljard, 2 x 10¹²) is dat tien keer zo veel als men eerst dacht. De groep sterrenkundigen, die onder leiding stond van Christopher Conselice (University of Nottingham), wist de vele waarnemingen van Hubble aan sterrenstelsels in een driedimensionale kaart te zetten en vervolgens wisten ze met toepassing van nieuwe wiskundige methodes die kaart te analyseren en te berekenen hoeveel sterrenstelsels er in totaal in het heelal zijn.  Ongeveer 90 procent van die sterrenstelsels staat te ver weg en straalt te weinig licht uit, zodat we ze niet kunnen zien. Dat ze moeten bestaan, hebben de onderzoekers afgeleid uit andere metingen. Voor de duidelijkheid: die twee biljoen sterrenstelsels is het aantal in het waarneembare heelal, dat naar schatting 94 miljard lichtjaar in diameter is. Daarbuiten zijn óók sterrenstelsels, maar die zijn NIET meegerekend.

Verder ontdekte men dat er vroeger meer sterrenstelsels waren dan nu. Toen het heelal een paar miljard jaar oud was, waren er ongeveer tien keer zo veel sterrenstelsels als nu, 13,8 miljard jaar na de oerknal. Dat komt waarschijnlijk doordat kleinere sterrenstelsels zijn gebotst en samengegaan tot grotere stelsels. Hier het vakartikel over de telling, dat vandaag verscheen in the Astrophysical Journal. Bron: Hubble.

Share

Comments

  1. Robert Heijd zegt

    Okay, nu begrijp ik dat het observeerbare universum dus omgeven word door een veel groter, universum. Maar hoe weet men dan dat dit zo is? En waarom is de leeftijd van het universum nu gesteld op 13,8 miljard jaar? We kunnen immers geen straling ontvangen buiten de rand van het observeerbare universum? En als de Big Bang heeft plaatsgevonden, welk bewijs denkt men dan hiervoor te hebben? De kosmische achtergrondstraling is immers alleen afkomstig uit het voor ons observeerbare stukje van het universum? Als ze het over de rand van het observeerbare universum hebben, noemt men het het ‘ vroege, prille universum, dat nog maar een paar 100 miljoen jaar oud was ‘. Begrijp ik het nu verkeerd? Het is 23:45, morgenochtend lees ik het nog een keer 🙂

    • Enceladus zegt

      Oei, dat zijn een heleboel vragen ineens. Ik kan je ‘Een kleine geschiedenis van bijna alles’, geschreven door Bill Bryson van harte aanbevelen. Leest als een trein en geeft je op heel veel van deze vragen een antwoord in goed geschreven, wetenschappelijk verantwoorde stijl, zonder al te technisch te worden.

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • Robert Heijd zegt

        Hahaha, dank voor je reactie, maar dat is nou niet wat ik voor ogen had ; – ). Ik wil gewoon de ijskoude waarheid :p.

        • Robert Heijd zegt

          Nou ja, als ik deze 4 redeneringen erbij pak : https://nl.wikipedia.org/wiki/Leeftijd_van_het_heelal
          dan zijn deze alle 4 uit het observeerbare heelal geplukt. Dat heeft dus niets te maken met alles wat daar buiten kan liggen. Het is dus volgens mij 1 van de 2 : Of het observeerbare heelal is alles wat er is en we zijn met z’n allen 13.8 miljard jaar oud (1), of er is méér achter deze grens en de leeftijd is niet te bepalen en de BB is onmogelijk (2). Ik vind dat de laatste het meest aannemelijk klinkt, dan rest de vraag of de emp-straling zoals fotonen e.d. dus idd. vervallen na 13,8 miljard jaar of niet. Misschien leuk experimentje voor de Hadron? Voor het bestaan van het onobserveerbare deel van het universum hebben we overigens, naar mijn weten, ook nul bewijs. Hoop dat iemand nog wat weet toe te voegen! Groet Rob.

          • Robert Heijd zegt

            “Lord Kelvin stelde voor dat het licht van verder verwijderde sterren door stof in de ruimte werd geabsorbeerd; een idee dat in zijn tijd een redelijke oplossing leek, maar tegenwoordig geen stand kan houden: als het stof het licht absorbeert, wordt het warmer, en gaat daardoor zelf weer licht uitzenden. Dat zou wellicht kunnen zorgen dat er geen zichtbaar licht is, maar de totale hoeveelheid elektromagnetische straling zou, zoals we ons nu realiseren, gelijk blijven.”

            Misschien is dit effect dan wat ze nu kosmische achtergrondstraling noemen?

          • Robert Heijd zegt
          • Enceladus zegt

            Ja, leuk. Maar er staat toch ook dat Edgar Allan Poe die paradox al oploste?

            Bovendien kan zelfs een begrensd universum nog altijd zó groot zijn dat er simpelweg nog niet genoeg tijd is verstreken voor alle licht om ons te bereiken.

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • Enceladus zegt

            PS: toeval bestaat niet. De collega’s van Scientias plaatsten juist gisteren een stukje over de bewuste paradox: https://www.scientias.nl/eindelijk-weten-we-waarom-s-nachts-donker-is/

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • Robert, ik snap de of-of redenering in je reactie niet. Sterrenkundigen kunnen heel goed de leeftijd van het heelal bepalen en tegelijk de omvang van het waarneembare heelal. Dat er buiten dat heelal nog een niet-waarneembaar heelal is kan, ook als je weet hoe oud het heelal is, alleen is de omvang van dat niet zichtbare heelal giswerk.

          • Robert Heijd zegt

            Nou, voor mijn gevoel zitten er een hoop gaten in die theorieën.

            Zoals de BB theorie : Dit verklaart dan toch niet het onobserveerbare universum, als de rand van het observeerbare universum het piepjonge universum moet zijn?

            Zoals de leeftijd bepalen van het heelal :

            1(wiki:) De studie van de oudste sterren in het heelal. De oudste bolvormige clusters bevatten slechts sterren met een massa van minder dan 0,7 zonmassa’s. De levensduur van deze sterren wordt geschat op 11 tot 18 miljard jaar. Dit geeft een minimumleeftijd.

            Okay, maar wie zegt dat deze sterren niet al 100 keer supernova gegaan zijn en weer opnieuw gevormd werden?

            2(wiki:) De Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) heeft anderhalf jaar lang precisiemetingen verricht aan de kosmische achtergrondstraling. De leeftijd van het heelal is nu bepaald op 13,7 miljard jaar (met een foutmarge van ongeveer 1%).

            Okay, maar deze achtergrondstraling geeft in alle richtingen 13,8 miljard jaar aan, is de aarde soms het middelpunt van het heelal?

            Nou jah, het is vrijdagavond, tijd voor een biertje. Vind dit een interessant vraagstuk, wilde dat ik er meer van begreep. Fijne avond allen.

          • Mmmm, biertje op vrijdagavond. Goed idee!

          • Enceladus zegt

            Proost. Enne… de hoeveelheid alcohol die je kunt consumeren zonder dat je sterretjes gaat zien is wél beperkt hè? 🙂

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • Robert Heijd zegt

            Hahahah, mijn brein zegt ja maar mijn maag zegt nee!

          • @ 1(wiki)
            Sterren “branden niet zomaar” , maar ze verbranden Waterstof(H) en Helium(He) tot zwaardere chemische elementen. Indien sterren nova zijn gegaan, dumpen ze deze zwaardere elementen in de galactische ‘atmosfeer’.
            Een tweede generatie sterren heeft als basisbrandstof dan geen zuivere H en He, maar is ‘verontreinigd’ met die zwaardere elementen.

            En dat is te zien aan het licht welke die sterren uitzenden! We weten heel zeker dat die oude sterren eerste generatie sterren zijn, en niet al , ik quote : [ 100 keer supernova gegaan zijn en weer opnieuw gevormd werden ].

            @ 2(wiki)
            Ja, de aarde was het middelpunt van de BB en nu van het heelal.
            Elk punt van het huidige heelal was het middelpunt van de BB . Hoe kan het ook anders, de BB was een puntbron , en alles bevond zich toen dus in het centrum/de kern !!!!
            Dit is, ik quote wederom : [ de ijskoude waarheid ]. Het feit dat in alle richtingen om ons heen globaal hetzelfde beeld te zien is, is een sterke aanwijzing voor die ijskoude waarheid.

            m.vr.gr.
            Paul

          • Robert Heijd zegt

            Da’s een mooi punt, van die 1ste generatie sterren, dat ontglipte mij idd, dank. Wat dat betreft zou de tijdsverloop perceptie over verre afstanden, steeds verder terug in de tijd zijn, kloppen, aangenomen dat er gaandeweg dieper in de Deep Field observaties idd een steeds grotere concentratie 1ste generatie zich voordoet, maar dat lijkt me aannemelijk.

            M.b.t. punt 2, de BB theorie veronderstelt dat de uitdijende helaal begon met de puntsingulariteit en sindsdien nog steeds bezig is. Welnu, als de rand van het observeerbare heelal dit begin moet voorstellen, hoe kan er dan nog een onobserveerbaar deel achter zitten?

            We moeten gewoon helemaal af van dat BB model, of accepteren dat de 13,8miljard jaar geen emp degeneratie betreft, maar gewoon het eind van het universum behelst!

            Als uw theorie van de puntbron waarin elke rasterpunt evengoed het absolute centrum is, dan kan er geen uitdijing plaatsvinden, beide zijn in conflict met elkaar. Da’s gewoon ijskoud hoe het is.

            mvg Rob.

          • m.b.t. punt 2
            Alles zat in die puntbron ! Zowel delen die we nu kunnen observeren alsook de delen die reeds zich achter de waarnemingshorizon bevinden.
            Materie kan niet met een hogere snelheid dan c door de ruimte reizen, de ruimte zelf schijnt kan wel met een grotere snelheid te kunnen ‘groeien / uitzetten / openscheuren’, en heeft dat schijnbaar ook daadwerkelijk gedaan !
            De materie die vlak na de BB zich reeds in de ruimte bevond, schijnt zich met een hoger dan lichtsnelheid van zich te hebben verwijderd.

            [ Stel van een waarnemer vlucht iets van materie met c+ weg, dan kan je geen contact onderhouden met dat stuk materie. Hoe zou dat moeten: de fotonen die het bericht dragen, reizen met c en bereiken de ontvanger dus nooit. Zie daar je waarnemingshorizon ! ]

            Groet, Paul

  2. On Topic

    Zo zo, plots bevat ons heelal 10maal zoveel sterrenstelsels als eerst gedacht.
    Aangezien het heelal er in alle richtingen ongeveer vergelijkbaar uitziet, zijn die nieuw-ontdekte stelsels dus net zo groot als diegenen die we al wel hadden gevonden. Dan bevatten ze per stuk dus ongeveer net zoveel materie.

    Dan is de samenstelling van het heelal zeker ook niet meer:
    5% Baryonen
    27% DM
    68% DE ( https://nl.wikipedia.org/wiki/Donkere_materie )

    Maar meer iets van
    50 % Baryonen
    0,0 % DM
    50 % DE

    😕 Ik reken er op dat men de rest van de Donkere Energie ook nog weet te vinden, misschien wel in baryon-massa die zich over de grens van het waarneembare heelal bevind. Dergelijke massa kunnen wij dan wel niet zien, zij hebben wel hun invloed (bv gravitatiekracht) op voorwerpen die zich aan de rand van onze waarnemingshorizon bevinden.

    Groet, Paul

    • Robert Heijd zegt

      Deze bijstelling begrijp ik niet, naar mijn weten is de donkere energie theorie er gekomen om de rotaties van individuele sterrenstelsels te verklaren, m.b.t. het ontbreken van de centrifugale kracht (buitenste rand draait net zo snel als de kern). De totale massa van het universum had daar toch niets mee te maken?

    • @ Obelix:

      Ik zou denken dat het niet alleen 10 keer meer baryonische materie zou zijn, maar ook 10 keer meer donkere materie: er is geen reden om aan te nemen dat die “nieuw ontdekte stelsels” donkerematerievrij zouden zijn (waarom zij wel, en alle andere stelsels niet?). Je redenering dat ze dan “per stuk dus ongeveer net zoveel materie (bevatten)” houdt ook in: net zoveel donkere materie. Wat donkere energie betreft, als het heelal 10 keer materie bevat dan waarmee we rekenden, dan is er wellicht verhoudingsgewijs ook net zoveel donkere energie nodig om te verklaren waarom de extra gravitatie (vanwege 10 keer meer materie) de almaar snellere uitdijing van het heelal niet afremt. Per saldo zouden de onderlinge verhoudingen (BM 5, DM 27, DE 68) dus gewoon dezelfde kunnen zijn als voordien.

      • Donkere materie is ‘verzonnen’ omdat er niet voldoende baryonische massa zou zijn in het heelal. Volgens deze laatste onderzoeken is die massa er dus wel degelijk : De massa is er wel maar we zagen hem niet. Laat dat nu precies de reden zijn dat we deze DM hebben (laten) verzonnen. Voor de “fantasie DM” is schijnbaar geen reden meer.

        DE is bedacht omdat men niet kon verklaren waarom het heelal nog steeds zo snel ‘ uitzet / groeit ‘.
        Welnu als de massa concentratie in het door ons waarneembare deel van het heelal groter is, zal die massadichtheid in het niet waarneembare deel ook groter zijn. Er is DAAR kennelijk toch (bijna) voldoende massa om ons deel uiteen te trekken/ te laten groeien qua volume. Voor de “fantasie DE” is schijnbaar al veel minder reden meer.
        Ik zou zeggen : “Nog even goed doorzoeken sterrenkundigen. Die massa’s en energieën zijn misschien toch niet zo “Donker” (lees : onvindbaar) als gedacht. 😉

        Groet, Paul

        • Volgens jou is dé ontbrekende massa gevonden en kan DM terug naar af. Maar ik lees wel: “Ongeveer 90 procent van die sterrenstelsels staat te ver weg en straalt te weinig licht uit, zodat we ze niet kunnen zien.” Die ontbrekende massa is dus niet overal in dezelfde mate aanwezig en kan dus de ongewone rotatiesnelheden van de buitendelen van de “nabije” sterrenstelsels niet verklaren. Daarvoor heb je nog altijd een halo van DM nodig (of nog iets anders). Als dat zo is, is die DM natuurlijk ook in het spel bij de nieuwe sterrenstelsels: waarom zouden die anders zijn?
          Ik vind het een bizarre redenering, dat het heelal sneller uitzet (uit elkaar getrokken wordt) door meer massa van “buitenaf”, om het zo te noemen. Dat lijkt mij niet te sporen met het feit dat de uitdijingsnelheid niet altijd constant is geweest (zie https://www.astroblogs.nl/2016/10/03/nee-de-uitdijing-van-het-heelal-is-niet-altijd-even-snel-gegaan/). Tot 5 à 6 miljard jaar geleden nam die snelheid af, sindsdien neemt ze weer toe (ik laat de inflatiefase maar even buiten beschouwing), terwijl de hoeveelheid massa niet echt kon veranderen. Bovendien, als de massadichtheid overal groter is, zal de gravitationele aantrekking overal sterker zijn, niet enkel naar buiten, ook naar binnen.
          Begrijp me niet verkeerd. DM en DE zitten mij ook niet zo lekker: als je maar 5% “gezien” hebt en 95% nog niet, dat is wel heel raar. Maar tot nader order kunnen we kennelijk niet goed zonder. Wat we liever willen of zien, heeft daarbij geen enkel belang.

          • Quote : “Volgens jou is dé ontbrekende massa gevonden en kan DM terug naar af.”

            Laat ik beginnen met de bekentenis dat ik een en ander bewust heb gechargeerd ! 🙂
            Ik hoop, dat men dé ontbrekende massa heeft gevonden, maar aangezien ik een simpele jongen ben en veel wetenschappers, ook die van dit onderzoek, dat bepaald niet zijn, zou, indien DIE massa was gevonden, de kop boven dit artikel toch echt wel ‘even’ zijn geweest. Denk je niet?

            De ‘oplossing’ moet er in zitten dat die vele-sterrenstelsels-ver-weg JUIST NIET net zo veel massa bevatten als diegenen die we hier ‘lokaal’ aantreffen. Bv. de Melkweg en Andromeda zijn resultaten van het samenklonteren van kleinere stelsels, kleinere stelsels zoals we die ginter nu detecteren.
            ( Zie laatste regels van deze Blog van Arie )

            Het Kosmologisch Principe leert ons overigens dat indien daar ginter wel meer massaconcentratie zou zijn dan hier (afgezien van dat het daar nog wat ouder moet worden en dus meer uitgestrekt worden) , dan zit er hier ook meer massa dan men reeds gedetecteerd heeft.
            (Laat men onlangs nog een verborgen deel van onze Melkweg hebben gevonden…. ) 😉
            (Niet zo verwonderlijk als de rest van de Melkweg in de weg zit.)

            Groet, Paul

  3. @Robert de gedachte dat wij het centrum van het heelal zijn is niet zo gek, als je ziet dat alle sterrenstelsels zich van ons af lijken te bewegen. Maar toch is het niet zo. Lees deze blog daarover: https://www.astroblogs.nl/2009/10/25/bevinden-wij-ons-in-het-centrum-van-het-heelal/

  4. Robert Heijd zegt

    *Kucht* ahum. -Stelt zn denkbeelden wat bij-

Laat een antwoord achter aan Arie Nouwen Reactie annuleren

*