29 maart 2024

Gigantische ruimtewolk is een (onwelriekend) interstellair chemielab

Credit: ESO/APEX & MSX/IPAC/NASA

Je zal een gigantische tong nodig hebben om het te proeven, maar Sagittarius B2, een honderd lichtjaar grote moleculaire wolk nabij het centrum van de Melkweg, zou verschrikkelijk smaken. De wolk bevat zo’n drie miljoen zonsmassa’s aan waterstof en helium, maar hier zijn allerlei stoffen doorheen vermengd. Het bevat zoetstoffen, zoals het siroopachtige (en giftige) ethyleen-glycol, een bestanddeel van antivries. Ook bevat het ethylformiaat, dat een fruitige limoenachtige geur heeft, en zelfs ethaanzuur (belangrijk onderdeel van azijn)! Daarnaast een flinke hoeveelheid alcohol en ook minder eet- of drinkbare zaken, zoals aceton (nagellakverwijderaar) en waterstofsulfide (de onmiskenbare stank van rotte eieren).

Natuurlijk zijn deze chemische stoffen ontzettend zeldzaam in vergelijking met het alom vertegenwoordigde waterstof en helium – maar de wolk is dusdanig groot en wordt dusdanig helder verlicht door sterren die binnen de wolk geboren zijn, dat zelfs de kleinste hoeveelheid van een chemische stof duidelijke vingerafdrukken zal achterlaten in het spectrum van de wolk. Dit maakt Sagittarius B2 een soort Vallei der Koningen of Burgess-schalie voor kosmische scheikundigen – er valt altijd iets nieuws te ontdekken.

Zo hebben astronomen in 2008 amino-acetonitriel aangetroffen in de wolk, een nauwe verwant van glycine, het simpelste aminozuur. Aminozuren zijn, zoals je misschien wel weet, belangrijke bouwstenen van levende wezens! Dit was voor het eerst dat een molecuul met een “ruggengraat” van koolstof is aangetroffen in de interstellaire ruimte. Wellicht dat ook complexere aminozuren in de ruimte kunnen groeien. In 2016 werd zelfs het eerste chirale interstellaire molecuul aangetroffen in Sagittarius B2 – een binnen de biologie algemene structuur waarin een molecuul “linkshandig” en “rechtshandig” kan zijn. We hebben inmiddels 200 verschillende moleculen aangetroffen in de wolk, waaruit blijkt dat de interstellaire chemie veel complexer kan zijn dan we dachten!

Maar hoe ontstaan dit soort moleculen eigenlijk? Wel, in Sagittarius B2 (en vergelijkbare wolken) kunnen dunne ijslaagjes condenseren rondom piepkleine stofdeeltjes. Als gevolg van straling zal dit ijs zogenaamde vrije radicalen gaan produceren, waarmee steeds complexere chemie kan worden aangedreven. Maar wat betekent dit allemaal? Inmiddels weten we dat kometen en meteorieten in het zonnestelsel veel van deze stoffen bevatten en wellicht de bouwstenen van het leven hebben aangeleverd op aarde. Maar die bouwstenen zijn wellicht lang daarvoor ontstaan in dunne ijslaagjes op bestraalde stofdeeltjes die gebaad hebben in het licht van pasgeboren sterren 🙂

Bron: New Scientist

Share

Speak Your Mind

*