19 maart 2024

Astronomen vinden recordbrekende pulsar

NGC 5907 X-1 – de recordbrekende pulsar. Credit: ESA/XMM-Newton; NASA/Chandra and SDSS

Met behulp van het XMM-Newton ruimte-observatorium hebben Europese sterrenkundigen een pulsar aangetroffen op een recordafstand. De pulsar bevindt zich op een afstand van maar liefst 50 miljoen lichtjaar en blijkt bovendien een duizend keer hogere helderheid te hebben dan mogelijk werd geacht bij dit soort objecten.

Pulsars zijn snel roterende en zeer magnetische neutronensterren die vanuit hun polen krachtige deeltjesstralen het heelal in schieten. Iedere neutronenster is ooit de kern geweest van een enorme ster die onder zijn gewicht is ingestort. Hierbij heeft de kern een gigantisch dichtheid gekregen (de dichtheid van een atoomkern!), terwijl de rest van de ster met een enorm geweld weer is weggeblazen in de vorm van een supernova-explosie.

Met behulp van XMM-Newton, die het heelal waarneemt in röntgenstraling, heeft men dertien jaar lang een krachtige röntgenbron gedetecteerd op een grote afstand van de aarde. De helderheid van deze röntgenbron is van dien aard, dat men dacht met een zwart gat te maken te hebben, en wel eentje die actief van een begeleider aan het snoepen is.

Maar wat blijkt nou? De helderheid van het “zwarte gat” blijkt sterk en regelmatig te pulseren en dat is de belangrijkste eigenschap van een pulsar! Het is dus helemaal geen zwart gat, maar “gewoon” een neutronenster – maar dan wél de helderste die ooit is waargenomen.

Overigens is de pulsar om nog een reden bijzonder: het tijdstip tussen twee pulsen is afgenomen van 1,43 seconden in 2003 tot 1,13 seconden in 2014. Dat is hoogst opmerkelijk gedrag voor een pulsar en zeker in zo’n korte tijd. De astronomen vermoeden dat de pulsar zich momenteel in rap tempo aan het voeden is met materie van een begeleider. Maar waarom de pulsar dan zo idioot helder is, dat is nog een raadsel.

Het volledige vak-artikel kan hier ingezien worden.

Bron: European Space Agency

Share

Speak Your Mind

*