28 maart 2024

Een nieuwe blik op het restant van de ster die 963 jaar geleden explodeerde, de Krabnevel

Credit NASA, ESA, G. Dubner (IAFE, CONICET-University of Buenos Aires) et al.; A. Loll et al.; T. Temim et al.; F. Seward et al.; VLA/NRAO/AUI/NSF; Chandra/CXC; Spitzer/JPL-Caltech; XMM-Newton/ESA; and Hubble/STScI

Zie hier de allernieuwste compositiefoto van de Krabnevel (M1), het restant in het sterrenbeeld Stier van de ster die op 4 juli 1054, al weer 963 omwentelingen van de aarde om de zon geleden, in een gigantische explosie uit elkaar barstte en toen maanden lang met het blote oog aan de hemel zichtbaar was. De foto is een mix van foto’s recentelijk gemaakt door vijf geweldige instrumenten, die elk een ander deel van het spectrum beslaan, de Very Large Array (radio), de Spitzer Space Telescope (infrarood), de Hubble Space Telescope (zichtbaar licht + UV), de XMM-Newton Observatory (röntgen) en tenslotte de Chandra (ook röntgen). De krabnevel, het supernovarestant van de zware ster – pakweg 9 tot 11 keer zo zwaar als de zon – die toen als type II supernova explodeerde, staat 7600 lichtjaar van ons vandaan. Dat zag er ongeveer zo uit:

In die afgelopen 963 jaar is ‘ie gegroeid in omvang, nu is ‘ie zo’n tien lichtjaar in doorsnede. Hieronder de combifoto plus daaronder de vijf afzonderlijke foto’s – dubbelklikken om te verkrabberiseren.

Credit NASA, ESA, G. Dubner (IAFE, CONICET-University of Buenos Aires) et al.; A. Loll et al.; T. Temim et al.; F. Seward et al.; VLA/NRAO/AUI/NSF; Chandra/CXC; Spitzer/JPL-Caltech; XMM-Newton/ESA; and Hubble/STScI

Naast het supernovarestant heeft de geëxplodeerde ster nog iets nagelaten: een snel roterende neutronenster in het centrum van de Krabnevel, een pulsar die 33 keer per seconde om z’n as draait, een zeer compact object van pakweg een zonsmassa groot in een bolletje ter grootte van de stad Amsterdam, 15 km in doorsnede. Hier het vakartikel over de recente waarnemingen aan de krabnevel door de vijf reuzentelescopen. Bron: Spitzer.

Share

Comments

  1. Obelix zegt

    [ De scherprechter in mij zegt dat die explosie geen kleine duizend jaar maar al een flinke 8,5 duizend jaar geleden plaats vond. 😉 😛 ]

    Hoe komt het eigenlijk dat de IR- en UV- opnames van de Krabnevel zoveel minder scherpte/details tonen?
    En klopt het dat alleen in het UV- en iets in zichtbaar licht “planetesimalen” gedetecteerd worden?

    Groet, Paul

  2. Obelix zegt

    In 1000 jaar observatie tijd, is de Krabnevel 10 lichtjaar doorsnede geworden.
    De materie is kennelijk weg weggeschoten met een snelheid van 0,005 c

    Groet, Paul

  3. Dat is zo ongeveer de omgeving van de zon en haar pakweg 10 naaste buren. Met een beetje Breakthrough Starshot project zijn we er op minder dan een halve eeuw doorheen.

  4. Wybren de Jong zegt

    Waarom bewegen die sterren in dat filmpje zo snel? Dat moet blijkbaar de illusie geven dat we naar de krabnevel toevliegen, of zo? Daardoor heb je geen idee meer op welke schaal zich die explosie afspeelt. Ongein dus.

  5. En ik vraag me weer af waarom een simpele imploderende bolvormige ster er i.p.v. een nette symmetrische explosie er zo´n enorme asymmetrische troep van maakt, zoals bv de 1987a
    http://chandra.harvard.edu/photo/2017/sn1987a/sn1987a_w33.jpg

    • Obelix zegt

      Als je het X-ray beeld goed bekijkt, zie je in elk geval een kern, met een schijf / ringen.
      Kennelijk draait het ‘geval’ rond, wat al één reden is waarom er geen bolvormige nevel is ontstaan.

      DE ‘Krab-ster’ was zo’n 10 Zonsmassa’s, wat betekend dat deze ook veel korter ‘leefde’ dan onze ster. (Misschien weet iemand van de andere reactanten hoe lang zo’n ster mee gaat?)
      In die kortere periode waren er misschien ook nog veel meer planeten en andere massakernen nog niet in de stergevallen? … meer van de lokale oortwolk over?
      Misschien dat al die massapunten de nevel in wording ook ‘vorm geven’ of ‘verstoren’.

      En zoals HC hier boven al terecht opmerkt, is de Krabnevel nu zo groot, dat het bij ons het gebied van diverse sterren zou overlappen. Lokaal zijn er daar wellicht ook wel een 10 tal sterren, wiens invloedsfeer de nevel overlapt. Die sterren zullen omgekeerd ook invloed op de Krabnevel hebben.

      Ik noem zomaar wat opties, Paul 😕 😉

Speak Your Mind

*