28 maart 2024

Grote kans dat de zon ooit een dubbelster is geweest

Grote kans dat onze zon ontstaan is met een andere ster als partner. Credit: Bill Saxton, ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), NRAO/AUI/NSF

Sterrenkundigen van de universiteit van Californië in Berkely en de universiteit van Harvard hebben aanwijzingen gevonden dat de zon 4,5 miljard jaar geleden wel eens geboren zou kunnen zijn als lid van een dubbelstersysteem. Sterren in de nabijheid van de zon zijn vaak lid van twee- en drievoudige systemen, zoals de meest nabije ster Alpha Centauri. Is dat voor op de zon lijkende sterren altijd zo of is het toch een bepaald gedeelte van de sterren die met een partner geboren wordt? Om dat te achterhalen keken de sterrenkundigen in het kader van de VLA/ALMA Nascent Disk and Multiplicity (VANDAM) survey naar het radiolicht van een enorme interstellaire moleculaire gaswolk in het sterrenbeeld Perseus, een kraamkamer van sterren, 600 lichtjaar van ons vandaan. Uit de waarnemingen en de daarop gebaseerde simulaties van het ontstaan van sterren op de PC bleken de sterren altijd in meervoudige systemen te worden geboren – lees er alles over in het vakartikel “Embedded Binaries and Their Dense Cores“. De wolk zat vol met klasse 0 (jonger dan een half miljoen jaar) en klasse 1 (jonger dan een miljoen jaar) sterren en die bleken allemaal tot een meervoudige systeem te behoren. Daaruit trekken de sterrenkundigen de conclusie dat ook onze zon een partner moet hebben gehad, de geheimzinnige ster Nemesis, waar vaak over wordt gespeculeerd. De afstand tussen de sterren in zo’n meervoudig systeem is groot: minstens 500 Astronomische Eenheden, 500 keer de afstand aarde-zon (150 miljoen km), da’s 17 keer de afstand Zon-Neptunus, de verste planeet in ons zonnestelsel. Na pakweg een miljoen jaar na de vorming van het systeem zou de afstand kleiner worden óf groter worden. In het geval van de zon zou het laatste gebeurd zijn. De partner van de jonge zon verdween en mengde zich tussen de andere sterren van de Melkweg. One million dollar question: waar is die ster gebleven, waar houdt Nemesis zich momenteel op? Bron: CfA.

Share

Comments

  1. Dan is het niet ondenkbaar dat Nemesis al een andere naam heeft.

    • Yep, zou kunnen. Vraag is dan om de juiste ster met Nemesis te matchen.

    • Obelix zegt

      In de Griekse (en Romeinse) mythologie was Nemesis de wraakgodin.
      Een beetje raar is het dan wel om de/een sibbeling van Sol de naam te geven van een ‘godin te geven, welke kennelijk haar stiel is vergeten’. 😀

      – – –

      @ Arie
      Hoe zouden we ze ooit nog kunnen matchen?
      – Deze ster of sterren (een systeem van 3 of 4 sterren kan ook?) hoeft/hoeven helemaal niet de zelfde massa te hebben.
      – De huidige samenstelling hoeft ook al niet op elkaar te lijken als ze verschillende beginmassa hadden.
      Genoemde sibbelings kunnen ondertussen misschien al wel een witte dwerg zijn, als ze 40% meer massa hadden? Of juist een Bruine Dwerg zijn, zoals in het verhaal van Asimov.
      – Na die bijna 5miljard jaar zullen ze ook niet dezelfde route te hebben afgelegd. Wie weet of zo’n nestgenoot een zwieperd van een Zwartgat heeft gekregen, of dat juist Sol zo’n zwaai kreeg naar een andere baan om de Melkweg-kern?

      Groet, Paul

  2. In theorie – Obelix wees ook al op de mogelijkheid – kan er ook meer dan één Nemesis geweest zijn, nog leuker qua eventueel “meervoudige” naamgeving.

    Maar het artikel gaat vooral over “binaries”, dubbelsterren. De auteurs hadden, in hun onderzoek naar pasgeboren of piepjonge sterren in de Perseuswolk, maar een vijftal voorbeelden gevonden van combinaties van meer dan twee sterren, de andere sterren hadden allemaal één partner of waren ‘single’. In hun simulaties om het ontstaan en de evolutie van al die sterren te verklaren hebben ze echter geen rekening gehouden met die 2-plusgevallen. Het beeld is dus zeker nog niet volledig.

    Mocht het zo zijn – wellicht niet – dat sterren altijd binair ontstaan, dan is de vraag natuurlijk ook hoe de 2-plussystemen ontstaan. Snoepen dubbelsterren elkaar een sterretje af, of worden sterren-met-een-scheiding-achter-de-rug ingevangen door vaste koppels?

    Wat de (vermoede) partner(s) van onze zon betreft, weten we dus nog veel niet. Een eventuele Nemesis, zoal niet opgebrand of verdwenen, is al 4,5 miljard jaar bezig haar eigen leven te leiden en kan intussen ‘een heel eind weg’ staan. Het aantal zwiepen (of snokjes) dat die ster moet hebben gehad van allerlei andere objecten is zo groot dat de route weg van de zon vermoedelijk niet meer te reconstrueren valt. En verder zijn er zoveel sterren, ergo kandidaat-Nemesissen, in de omgeving die een wegloper in die tijdsspanne kan bestrijken, dat we zoeken naar de spreekwoordelijke naald in de hooiberg. Whatever, want elk stapje dat we doen, is boeiend genoeg op zich.

  3. Wybren de Jong zegt

    Ik vind de basis voor deze vergaande conclusie te klein: de onderzoekers hebben slechts één interstellaire moleculaire wolk onderzocht en dan ook nog met modellen die met kleinere of grotere waarschijnlijkheid tot de waargenomen verdeling van sterren leidt.
    Het wordt naar mijn mening pas overtuigend als deze analyse ook voor 10+ andere interstellaire wolken, elk met een stuk of 100 jonge sterren, wordt gedaan en als dan telkens blijkt dat een wolk vol binaire stelsels de meest waarschijnlijke uitgangssituatie heeft gevormd.

Laat een antwoord achter aan HC Reactie annuleren

*