Chandra ziet recordaantal röntgendubbelsterren in chaotisch sterrenstelsel

Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ of Crete/K. Anastasopoulou et al, NASA/NuSTAR/GSFC/A. Ptak et al; Optical: NASA/STScI

Wat zou er gebeuren als je twee sterrenstelsels laat samensmelten? Een nieuwe opname die (mede) gemaakt is door het Chandra-röntgenobservatorium laat het opmerkelijke resultaat zien. Het gaat om een systeem dat Arp 299 wordt genoemd en zich bevindt op een afstand van 140 miljoen lichtjaar vanaf de aarde. Dit systeem bevat twee sterrenstelsels die aan het samensmelten zijn, waarbij de sterren van beide stelsels door elkaar gehusseld worden.

Dat is echter niet het enige dat zichtbaar is op de foto. Chandra heeft namelijk 25 röntenbronnen waargenomen binnen Arp 299, waarvan er veertien helder genoeg zijn om “ultraheldere röntgenbronnen” genoemd te worden (ultra-luminous X-ray sources – ULX’en). Deze ULX’en zijn ingebed in uitgestrekte stervormingsgebieden.

Het gaat vermoedelijk om nauwe dubbelsterren waarvan één van de componenten een neutronenster is of een stellair zwart gat. Deze zijn dan actief materiaal aan het afsnoepen van een begeleider. Dergelijke dubbelsterren worden “high mass X-ray binaries” genoemd en zijn normaal gesproken zeldzaam in het lokale universum. Het is daarom heel bijzonder om maar liefst veertien exemplaren te vinden binnen een enkel sterrenstelsel, maar dat is gemakkelijk te verklaren.

Arp 299 is één van de stelsels in het lokale universum met de hoogste stervorming, hetgeen ongetwijfeld het gevolg is van schokgolven die zelf weer het resultaat zijn van het samensmelten van twee complete sterrenstelsels. Bij een dergelijke massale stervorming ontstaan veel dubbelsterren van hoge massa, die zich later zullen evolueren tot ULX’en.

De totale röntgenemissie van Arp 299 is trouwens vergelijkbaar met die van sterrenstelsels in het verre universum, hetgeen ons de mogelijkheid bied om deze processen in detail te bestuderen. Dat betekent dat de studie naar Arp 299 ons kan helpen om het verre (en dus jonge) universum beter te doorgronden!

Bron: Chandra

Gerelateerde Astroblogs:

Entropie is dé beslissende factor in de stervorming geweest afgelopen tien miljard jaar Webb: Earendel, de verst verwijderde ster ooit gezien, is blauw en heeft mogelijk een begeleider De massa van de eerste sterren beïnvloedde sterk de eigenschappen van de eerste sterrenstelsels