29 maart 2024

Het mysterie van de snelle radioflitsen opgelost?

Credit: Gemini Observatory/AURA/NSF/NRC]

De herkomst van de mysterieuze snelle radioflitsen uit het universum zijn ruim een decennium een raadsel geweest. Daar lijkt nu langzaam verandering in te komen. Sinds 2007 hebben astronomen zo’n 20 van deze zogenaamde fast radio bursts waargenomen. De meeste hiervan waren slechts eenmalige incidenten, maar eerder dit jaar is een radioflits waargenomen die zichzelf steeds weer herhaalt. Dat is mooi, want op deze manier kan men telescopen op de locatie richten en zo metingen verrichten.

Het blijkt dat de radioflits in kwestie, die door het leven gaat als FRB 121102, afkomstig moet zijn van een klein dwergstelsel op een afstand van circa drie miljard lichtjaar. Men heeft vervolgens de gevoelige ogen van een groot aantal telescopen op deze locatie gericht, waaronder de Hubble-ruimtetelescoop, de Spitzer-ruimtetelescoop en de Gemini North Telescope op Hawaii. Het blijkt dat het moederstelsel van FRB 121102 een lichtzwak en onregelmatig gevormd dwergstelsel is, met een laag metaalgehalte.

Binnen het stelsel bevindt zich een 4000 lichtjaar groot stervormingsgebied en de radioflits lijkt binnen dit gebied zijn herkomst te hebben. De eigenschappen van het moederstelsel doen vermoeden dat het om een zogenaamde extreme emissielijnstelsel moet gaan – een klasse van sterrenstelsels die rijk zijn aan zowel waterstofarme, superheldere supernovae én langdurige gammaflitsen. Wat kan dit ons vertellen over de oorsprong van FRB 121102?

Het moederstelsel van de radioflits (paarse ellips), het stervormingsgebied (zwart) en de locatie van FRB 121102 (kruisje). Credit: Bassa et al. 2017]

Het feit dat deze radioflits steeds opnieuw plaatsvindt vormt een hint dat het een cataclysmische gebeurtenis moet zijn. Bovendien is het wellicht geen toeval dat het moederstelsel een extreme emission line galaxy is. Misschien zijn radioflitsen als fenomeen wel verwant aan zowel superheldere supernovae als gammaflitsen?

Volgens de betrokken onderzoekers ondersteunen hun bevindingen deze hypothese. Sommige neutronensterren (en dan vooral de zogenaamde magnetars) worden geboren tijdens een waterstofarme supernova die, vanuit de juiste hoek gezien, het uiterlijk van een gammaflits kan aannemen. Vervolgens kan zo’n object dan evolueren tot een regelmatige gammaflitser.

Is het mysterie van de snelle radioflitsen hiermee opgelost? Misschien, maar de onderzoekers houden een slag om de arm. Ze erkennen dat hun verklaring wellicht alleen voor déze radioflits zou kunnen gelden. Aanvullend onderzoek blijft daarom geen overbodige luxe.

Het volledige vak-artikel over dit onderzoek kan hier ingezien worden.

Bron: Royal Astronomical Society

Share

Comments

  1. foliant zegt

    Kleine correctie. Het feit dat de radioflits opnieuw plaatsvindt wijst er juist op dat het geen cataclysmische gebeurtenis is.

  2. ik vraag me af, zou je na 3 miljard jaar nog een “smoking gun” (klein dwergstelsel) kunnen vinden ?

    • Obelix zegt

      Een “smoking gun” zou misschien na 3 miljard jaar wat kunnen opleveren.

      Maar de afstand is 3 miljard lichtjaar en we weten ni+t wanneer deze snelle radioflitsen (daar) begonnen zijn.
      Misschien zijn die flitsen pas vorig jaar begonnen….
      dus wat zouden we dan (nu) al moeten kunnen vinden?

      Groet, Paul

  3. Vooral omdat er zoveel andere objecten in de buurt zijn.
    Zie bovenste afbeelding.

    • update:
      Dan zou je eigenlijk moeten weten hoe groot de spreiding van die gammaflits is, denk ik..
      (als zoiets als spreiding bestaat bij gammaflitsen ).
      Dan kun je bepalen hoe ver weg hij ontstaan is. Want stel, er staat nog iets achter dat klein dwergstelsel, wat nog ouder is…

      • Ja, er is een spreiding van de gammaflits, de verspreiding van de aankomsttijd van de fotonen met verschillende energie bij de aarde. Dat wordt de dispersie genoemd. Is dat wat je bedoelt?

        • Ja inderdaad, dat zou ook kunnen !

          Ik dacht meer aan een paar sensors die zo ver mogelijk uit elkaar stonden, die de intensiteit van de flitsen konden meten..

          Bijvoorbeeld, eentje bij Pluto, eentje bij de aarde en…. nog één bij mars, (zou er nog geld over zijn 🙂

  4. Obelix zegt

    Quote : “De meeste hiervan waren slechts eenmalige incidenten, maar eerder dit jaar is een radioflits waargenomen die zichzelf steeds weer herhaalt en wedekerig is van karakter.”

    “Wedekering van karakter.” ?
    Het Nederlands kent wel een woord ‘wederkerig’, maar dat heeft te maken met een onderlinge relatie… tussen dit verschijnsel en onze zon dan? … 😛
    Geen idee wat hiermee in de tekst wordt bedoelt.

    Paul

    • Olaf van Kooten zegt

      Ik dacht serieus dat het een woord is dat “zichzelf steeds herhalende” betekent, maar niet dus. Sorry! 😛

Speak Your Mind

*