19 maart 2024

ESO-waarnemingen laten zien dat `Oumuamua, de eerste interstellaire bezoeker, uniek is

Artist’s impression van de interstellaire planetoïde `Oumuamua, Credit: ESO/M. Kornmesser

Voor het eerst hebben astronomen een planetoïde onderzocht die vanuit de interstellaire ruimte ons zonnestelsel is binnengekomen. Waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope in Chili en telescopen van sterrenwachten elders te wereld laten zien dat dit unieke object miljoenen jaren door de ruimte heeft gezworven voordat het bij toeval ons zonnestelsel tegenkwam. Het lijkt om een donker, roodachtig, langwerpig object te gaan dat voornamelijk uit gesteenten of metalen bestaat. De nieuwe onderzoeksresultaten verschijnen op 20 november 2017 in het tijdschrift Nature.

Op 19 oktober 2017 registreerde de Pan-STARRS 1-telescoop op Hawaï een zwak lichtpuntje dat zich langs de hemel verplaatste. Aanvankelijk leek het om een kleine, snel bewegende planetoïde te gaan, zoals die wel vaker worden ontdekt.In de dagen erna maakten vervolgwaarnemingen het mogelijk om de baan van het object te berekenen. Deze baanberekeningen lieten onomstotelijk zien dat de oorsprong van het kleine hemellichaam niet binnen ons eigen zonnestelsel kon liggen, zoals dat voor alle andere planetoïden en kometen die ooit zijn waargenomen geldt: het moet afkomstig zijn uit de interstellaire ruimte. Hoewel het aanvankelijk als een komeet werd geclassificeerd, gaven waarnemingen door ESO en andere sterrenwachten aan dat het object, dat in september 2017 zijn kleinste afstand tot de zon had bereikt, geen teken van kometenactiviteit vertoonde. Daarop werd het object alsnog ingedeeld bij de interstellaire planetoïden en kreeg het de aanduiding 1I/2017 U1 (`Oumuamua) [1]De door het Pan-STARRS team voorgestelde naam voor het interstellaire object is geaccepteerd door de Internationale Astronomische Unie (IAU), die verantwoordelijk is voor de officiële naamgeving … Lees verder.

Gecombineerde diepe foto van `Oumuamua, gemaakt met de VLT en andere telescopen. Credit:ESO/K. Meech et al.

‘We moesten snel handelen,’ legt teamlid Olivier Hainaut van ESO in Garching, Duitsland, uit. ‘`Oumuamua was al voorbij het punt van dichtste nadering tot de zon en op weg terug naar de interstellaire ruimte.’

ESO’s Very Large Telescope (VLT) werd aan het werk gezet om de baan, de helderheid en de kleur van het object nauwkeuriger te bepalen dan met kleinere telescopen mogelijk was geweest. Dat moest vlug gebeuren, omdat `Oumuamua snel zwakker werd naarmate zijn afstand tot zon en aarde groter werd en hij het zonnestelsel uit vluchtte. Het object bleek nog meer verrassingen in petto te hebben.

De baan van `Oumuamua. Credit: ESO / M. Kornmesser.

Door de opnamen die met behulp van vier verschillende filters door het FORS-instrument van de VLT waren gemaakt te combineren met die van andere grote telescopen, ontdekte een team van astronomen onder leiding van Karen Meech (Institute for Astronomy, Hawaï, VS) dat `Oumuamua, die elke 7,3 uur om zijn as wentelt, spectaculaire helderheidsvariaties van een factor tien vertoont.

Karen Meech legt uit wat dit betekent: ‘Deze ongewoon sterke helderheidsvariaties geven aan dat het object zeer langwerpig is: het is ongeveer tien keer zo lang als breed en heeft een ingewikkelde, onbestemde vorm. We hebben ook ontdekt dat het een donkerrode kleur heeft, vergelijkbaar met de objecten in het buitengebied van ons zonnestelsel, en bevestigd dat het volkomen inert is – in zijn omgeving is niet het minste spoor van stof te zien.’

Lichtkromme van de interstellaire planetoïde `Oumuamua. Credit:ESO/K. Meech et al.

Deze eigenschappen wijzen erop dat `Oumuamua een compact, mogelijk rotsachtig of metaalrijk object is dat weinig water of ijs bevat. Dat zijn oppervlak donker en rood is, kan het gevolg zijn van miljoenen jaren inwerking van kosmische  straling. Hij is naar schatting minstens 400 meter lang.

Voorlopige baanberekeningen suggereren dat het object zo ongeveer uit de richting kwam van de heldere ster Wega, in het noordelijke sterrenbeeld Lier. Maar ondanks dat het zich met een rotgang van ongeveer 95.000 kilometer per uur door de ruimte verplaatste, is de interstellaire planetoïde zo lang onderweg geweest dat, toen hij zich daar ongeveer 300.000 jaar geleden bevond, Wega ver weg was. Het is denkbaar dat `Oumuamua al honderden miljoenen jaren in alle eenzaamheid door de Melkweg zwierf voordat hij bij toeval ons zonnestelsel tegenkwam.

Astronomen schatten dat er ongeveer eens per jaar een interstellaire planetoïde zoals `Oumuamua het centrale deel van ons zonnestelsel binnenkomt. Deze objecten zijn echter heel zwak en moeilijk te ontdekken, waardoor ze tot nu toe niet werden opgemerkt. Pas sinds kort zijn surveytelescopen, zoals Pan-STARRS, krachtig genoeg om een kans te maken ze op te sporen.

‘We blijven dit unieke object waarnemen,’ besluit Olivier Hainaut. ‘En we hopen nauwkeuriger te kunnen vaststellen waar het vandaan kwam en waar het nu naartoe gaat op zijn reis door het Melkwegstelsel. Nu we weten dat we de eerste interstellaire rots hebben ontdekt, bereiden we ons voor op de volgende!’ Bron: ESO.

Share

Voetnoten

Voetnoten
1 De door het Pan-STARRS team voorgestelde naam voor het interstellaire object is geaccepteerd door de Internationale Astronomische Unie (IAU), die verantwoordelijk is voor de officiële naamgeving aan hemellichamen in het zonnestelsel en daarbuiten. De naam `Oumuamua komt uit het Hawaïaans. De IAU heeft ook de nieuwe klasse van interstellaire planetoïden in het leven geroepen, waarvan dit object de allereerste is. De juiste manieren om naar dit object te verwijzen zijn: 1I, 1I/2017 U1, 1I/`Oumuamua en 1I/2017 U1 (`Oumuamua). Het teken voor de O is een zogeheten `okina – een Hawaïaans pauzeteken. De volledige naam spreek je uit als H O oe  moe a moe a. Vóór de introductie van de nieuwe klasse stond het object te boek als A/2017 U1.

Comments

  1. Nou, ik niet, maar volgens mij heeft Obelix
    zijn speelgoedje weer laten slingeren… 🙂
    http://www.cartoon-clipart.co/amp/images/obelix.png

  2. Maar toch, stel je voor dat het echt een Alien ruimtevaartuig is, hoe kunnen we bewijzen of achterhalen dat dit voorwerp dit zou kunnen zijn? ( Of niet natuurlijk..) Het voorwerp bestaat uit steen of metaal, heeft een vorm die we normaal niet waarnemen bij andere voorwerpen die we tot nu toe ontdekt hebben…

    Het zou toch niet eens zo raar zijn als we ooit eens een ruimtevaartuig tegenkomen van een andere beschaving?
    Tenslotte bestaat het Heelal al een hele tijd en zo ook onze Melkweg, beschavingen komen en gaan…ook onze Voyagers zullen mss ooit eens opgepikt worden…

  3. Een subliem gecamoufleerd ruimteschip? Vierhonderd meter lang, 150 meter diameter, metallic rood…Geweldig toch?Monique With Stuck-Out Tongue & Winking Eye on EmojiOne 3.1

    • Waarom niet? Ik denk zelfs dat je kunt spreken over een redelijk klein sterrenschip, ik ga er vanuit dat een vergevorderde beschaving niet op de kleintjes hoeft te letten…

      • Wie weet? Het is de eerste keer dat een dergelijk object geconstateerd is. Ervan uitgaan dat het een klein sterrenschip is van een vergevorderde beschaving gaat wat ver.

        Het object draait elke 7,3 uur om zijn as en vertoont spectaculaire helderheidsvariaties (factor 10).
        Dat mag toch best opmerkelijk gevonden worden.

        Nu maar afwachten of er nog meer langskomen.

        https://www.nature.com/articles/nature25020

        https://www.theguardian.com/science/across-the-universe/2017/nov/20/interstellar-object-confirmed-to-be-from-another-solar-system

        http://www.eso.org/public/netherlands/news/eso1737/

        • Natuurlijk, het gaat mij ook meer om het idee, als we zoiets waarnemen kunnen we dan werkelijk erachter komen wat het is? Ik weet niet of de hedendaagse generatie telescopen dit soort objecten fatsoenlijk op beeld kunnen krijgen..

          • Avatar foto Enceladus zegt

            Als het een klein sterrenschip was, dan zou het zijn eigen koers hebben. En dit object lijkt keurig netjes richting de zon te gaan en dan weer ons zonnestelsel uit te schieten. Precies volgens de wetten van de zwaartekracht. Zodra het object dadelijk een heel andere koers blijkt te nemen nadat het vlak langs de zon is gegaan zou er serieus sprake kunnen zijn van een voorwerp dat bestuurd wordt.

            Groet,
            Gert (Enceladus)

          • Maar stel je voor dat het sterrenschip al zo lang door de ruimte zweeft dat de bemanning al overleden is en het dus stuurloos tussen de sterren zweeft. We nemen het dan waar als een “object” maar hoe kun je nu zien dat het een sterrenschip is? Want in dat geval zal het schip gewoon de wetten van de zwaartekracht volgen en ziet het er dus uit, volgens de primitieve waarnemer, als een “object”.

            Op deze manier zul je dus nooit een overblijfsel van een Alien beschaving kunnen vinden…dan lijkt alles op een “object”…

          • Of nog gekker, we zoeken net zo lang naar een “mogelijke” verklaring om maar uit te sluiten dat het Alien is. Want stel je voor…

  4. Gert, stel dat het een high tech gecamoufleerd verkenners-object is dat juist gebruik maakt van de natuurkundewetten?Smiling Monique With Smiling Eyes on EmojiOne 3.1
    Ja, we zouden idd vreemd opkijken als het object ineens een andere koers gaat aannemen.

    Zou men er dan stiekem toch rekening mee houden? Monique Thinking Face on EmojiOne 3.1
    Quote:”Het object kreeg ook een echte naam: ‘Oumuamua (de okina’ vooraan maakt deel uit van de naam), wat eerste boodschapper van ver als betekenis heeft
    Monique Vulcan Salute on EmojiOne 3.1

  5. Avatar foto Enceladus zegt

    Tja, zolang de Aarde geen onderscheppingsruimtevloot heeft, kunnen we niet even een fly by doen om te gaan kijken. M.a.w.: eventuele aliens hebben voorlopig nog vrij spel in ons lucht(vrije)ruim.

    Groet,
    Gert (Enceladus)

  6. Dan blijft “First Contact” wel heel lang uit…

  7. Als de baan en de snelheid van Oumuamua bekend is,
    moet het toch te berekenen zijn
    waar het vandaan komt en waar het naar toe gaat, lijkt mij zo.

    Als men het startpunt kan achterhalen,
    heeft SETI er een plaats aan de firmament bij
    om te onderzoeken op mogelijk intelligent leven 🙂

    • Ter aanvulling.
      Het is wel (heel) toevallig dat de baan van Oumuamua zo dicht langs de zon gaat.
      Je zou haast denken aan opzet, vooral ook om het feit, dat toeval niet bestaat 🙂

      Dat Oumuamua haast heeft, is wel duidelijk anders haal je zo’n (nauwkeurig) kunstje niet uit 🙂

Speak Your Mind

*