28 maart 2024

Andromeda-marathon ener astro-zielepoot

Andromeda-nevel (Messier 31) 60 minuten belicht met 500mm F8 Maksutov telelens

Ja..ja…beste astroblogslezeressen en lezers, wellicht een titel die er zo op het eerste gezicht even behoorlijk “met gestrekt been in gaat” maar daar zitten een paar doelbewuste en diepere redenen achter….let me explain!

“Vroegah toen wij nog jong  waren”, was zowel astrohopman Arie net zoals uw nedrig scribent alhier allebei nog volledig “100% astro-nerd”….edoch en tot mijn grote schrik is een jaartje of wat geleden zelfs Arie jammerlijk verleidt en overgelopen naar de “dark side of the 50 plus midlife crisis-force”, de leeftijd waarbij de mannelijke helft onzerer schonen blauwen aardkloot, in een laatste stuiptrekking jegens het immer plezant aanstormende en tevens onvermijdelijke verval, van allerlei vreemde en in mijn ogen verschrikkelijke enge “jonge echte mannen-dingen”  menen te moeten gaan doen in de vorm van o.a. motorrijden, parachute-springen, (of erger nog) base jumping en natuurlijk…oh jee…oh jee….oh griezel..oh griezel….sporten!!

Ik word er hedentendage echt helemaal maf van….al mijn normale prettig nerdy astrovriendjes zijn opeens of aan het wielrennen of aan het krachtsporten of aan het hardlopen geslagen.

Links en rechts zie ik opeens allemaal van enge opgepompte spierbundels en van die retestrak afgetrainde “sixpack alliens”  rondschuiven in mijn eens zo prettig bedaarde en nerdy “astrowereldje”….met uw vadsige “aan benzine verslaafde oud ijzer coureur” en tevens uw nedrig schrijver dezes compleet in opperste verwarring achterlatende als de laatste aanhanger van “de leer van ene Winston Churchill”….welke ooit eens op de vraag wat toch zijn geheim was hoe zo fief en gezond 92 te zijn geworden,  geantwoord schijnt te hebben…”Sport!!!…Daar heb ik namelijk NOOIT ene…piep…aan gedaan!!!”.

Nu is het trouwens niet zo dat ik helemaal nooit iets aan sport heb gedaan, hoor…want toen ik nog jong en fief was..heb ik het nodige aan jaartjes gevoetbald als, al zeg ik het zelf, niet geheel onverdienstelijke keeper….

Ook Arie heeft toendertijd, zo meen ik mij te herinneren, als links back een balletje getrapt, maar we hebben nooit op dezelfde club gezeten…Arie speelde toen  aan de verkeerde (lees: over)kant van de Oude Maas  bij het kneuzenclubje VVGZ en ik aan de goede kant van de Oude Maas bij de Dordtse kampioensclub DFC (wat nu FC Dordrecht is).  Dit alles speelde zich trouwens nog af in een periode waarbij wij malkander nog niet astronomisch tegen het vege nerdy lijf waren gelopen.

Voetballend daarintegen echter al een paar keer wel…enne….de geschiedschrijving hieromtrent wil nog welleens een beetje verschillen afhankelijk van wie, Arie of ik, hierover gevraagd wordt te vertellen.

Mijn versie houdt het erop dat “die VVGZ-kneuzen van de overkant” meerdere malen met dubbele cijfers in de pan zijn gehakt door onze fiere Dordtse kampioenen en dat Arie nog steeds sportieve nachtmerries heeft over “the Rock” in de vorm van zekere schier onpasseerbare doelm(J)an, welke later in een geheel andere meer hemelse capaciteit wederom zijn levenspad zou kruisen!!

Edoch…dit is dus slechts MIJN lichtelijk ter mijner persoonlijke faveure ingekleurde versie van “die goeie ouwe tijd” en het kan dus zomaar zijn dat Astroblogshopman  Arie betreffende deze (inktzwarte) materie er een…eh..geheel andere mening op na wenst te houden..hihi!!

Maar goed zoals eerder aangegeven na een glansrijke carriere als stoffig astro-nerd is dus ook Arie fanatiek (weer) aan het sporten geslagen…en meteen niet zo zuing ook want die knakker heeft zich dus onlangs o.a. ingeschreven voor…tatataratataaaa…de Marathon van Rotterdam(!!)maar liefst…enne…ik ben nu al moeier van alleen de gedachte hieraan dan hij zal zijn na het voltooien hiervan….diepe zucht!

Tja…tja…tja….en daar sta je dan met je totaal non sportieve volkomen onaangepaste leeftijds-gedrag enne…meteen daarop volgend de brandende vraag: heeft dit verhaal eigenlijk ook nog ergens een connectie met de edele wetenschap der sterren??

Welnu, die connectie is er dus weldegelijk…en wel…omdat ik dus niet kan achterblijven ik voor mijnzelve ook een heuse  eigen marathon op poten heb gezet…eh….een astro-marathon danwel te verstaan!!!

Een astrofotografie-marathon in de vorm van mijn langst belichte deep sky opname ooit, gemaakt eenzaam en alleen gezeten op de oneindige astronomische jachtvelden der Dordtsche Biesbos, slechts aangemoedigd…snik…door die ene lokale waterkip.

Een weekje of wat geleden was er zomaar en zowaar  tussen al dat woelige woeste herfstweer opeens weer eens zo’n fijne (en..grrr…zeldzame!) langdurig kraakheldere nacht “te vieren” enne.. toen moest het maar gebeuren…wat ik in mijn vorige blogje al had aangekondigd….een Andromedanevel-marathon met mijn 500mm F8 Maksutov-telelensje.

Zoals U wellicht zolangzamerhand wel weet doe ik al jaar en dag aan “een tak van sport”  die zich het best laat omschrijven als “old school hard core astrofotografie”….deep sky astrofotografie in het vrije veld met zo minimaal mogelijke middelen…OK, het oude vertrouwde HEMA-filmpje is vervangen voor een digitale spiegelreflexcamera,  maar dat is danwel weer een instapmodel (gemodificeerde=roodgevoeliger gemaakt) Canon 1000D …en het volgen doe ik in zoverre niet (meer) helemaal echt met de hand dankzij de  aanwezigheid van twee volgmotoren….maar het volgen doe ik dus nog steeds wel  gewoon door het, tijdens de opname,  op een (verlicht) kruisdraadje  houden van een volgster….en dat op dat kruisdraadje houden krijg ik danweer voor mekaar door met een regelkastje de volgmotoren langzamer en sneller te laten lopen.

Dit laatste moet echter best wel heel geconcentreerd gebeuren omdat,  ondanks het feit dat de (mijn oude zwarte) EQ6  montering een ongelofelijk aangenaam en degelijk stukje machinerie is,  het ding als het gaat om precisie-volgen eigenlijk best wel een beetje een..eh.. “zwabberding” is. Logisch….want ze zijn dan ook weer zeer aangenaam betaalbaar geprijsd met die luttele 1200 euro of zoiets dergelijks.                                                              Monteringen die minder “zwabber-gevoelig” zijn, daar moet je al gauw een euro’tje of vier tot vijfduizend voor neertellen…enne…dat vind ik dan persoonlijk weer net iets te pittig,  mede ook gezien het feit dat ik er nog “die andere plezante technische bezigheid”  erop na hou,  in de vorm van mijn twee knuffel-2cv’tjes!!

Wat dat “zwabberen” betreft ook nog mee…eh…tegenspeelt als het gaat om volgnauwkeurigheid en dus ook “volggemak” dat is het feit dat het verkrijgen een goede poolas-afstelling bij dit  soort van “hit and run astrofotografie” eigenlijk meer iets van “het betere gokwerk” is.                                                                                  Het verkrijgen van een echt goede retestrakke Poolasafstelling is nu eenmaal een nauwkeurige en tijdrovende bezigheid…enne….tijd,  dat is nou net iets wat ik dus even nie ech heb als ik in het vrije veld bezig ben.

Voor het verkrijgen van een (half) uurtje aan “echte data” (mijn  RAW-light frame subjes) ben ik, met het hele op en neer rijden, opbouwen van apparatuur en..bla..bla..bla.. meestal een dikke vier uur bezig, waarvan meestal zo’n drie buiten in de kou…brrrr.

Overigens is dat beetje “zwabberen” van de EQ6 voor visueel waarnemen danweer totaal geen probleem, hoor…want zelfs na drie uur ongecorrigeerd volgen staat het waartenemen object zelfs bij een redelijk hoge vergroting  nog steeds wel ergens in het midden van beeldveld….maarre…als je echt haarscherpe ronde sterpuntjes wil hebben bij opnames die langer duren dan een minuut of twee met een telescoop/telelens met een lange brandpuntsafstand (200mm of langer)…dan moet je oog echt tijdens de hele belichtingstijd “aan het kruisdraad-oculair geplakt zitten”…enne…dat is, zeker als de veldomstandigheden “bar”  zijn absoluut een zware fysieke bezigheid.                                                                                                                                                                   Wie mij dan stoort..trek ik echt z’n kop van z’n romp..hihi!!                                                                                            Ofwel….het maken van zo’n zwart plaatje met ergens een vaag vlekkie tussen een kudde witte puntjes is dus ook best wel…eh…topsport!!

Nu gebruik ik, zoals gevoegelijk bekend,  als “standaard-recept”  voor mijn “huis, tuin en keueken deep sky opnames” een opname-duur van 30 minuten, verdeeld over 6 subjes x 5minuten gebruikmakend van mijn 20cmF6 Newton plus Canon 1000D op EQ6…edoch, zoals ik in mijn vorige blogje heb beschreven, ben ik onlangs “bjoezmno vloeblennieje” (phonetisch russisch voor stapelverliefd!!) geworden op een optisch “speledingetje uit het land van oom Vladimir”,  te weten dat kekke 500mm F8 Maksutov telelens-gevalletje, welke maar liefst dertig jaar lang onbemind ergens bij mij in een donker hoekje donker stof heeft staan happen.

Afijn, voor deze specifieke opname heb ik dus dat keke Maksutovje middels een speciale verloopring (oud russchisch P-draad naar modern canon bajonet) gekoppeld aan mijn canon 1000D (ingesteld op iso 800)…en samen met mijn 76mm volgnewton op de EQ6 montering bevestigd…enne….deze superlichte combinatie staat natuurlijk als een “zekere jonge veelbelovende DFC-keeper bijgenaamd the rock” (hihi!!) op de EQ6 en dat is dan weer gunstig “voor tegen” het “zwabberen”!! Na het hele opbouw en afstel-ritueel heb ik vervolgens 6 subjes van elk 10 minuten geschoten die, afgaande op het histogram “goed genoeg” bleken te zijn.

Overigens en dit is zeer belangrijk te weten voor beginnende astrofotografen, laat je vooral NIET afschrikken, teleurstellen danwel in verwarring brengen door het altijd weer afschuwelijk uitziende plaatje wat direkt na je opname op je camera-schermpje verschijnt.  Zeker onder een lichtvervuilde west nederlandse hemel is dat ruwe plaatje vaak niet veel meer dan een egale oranje gloed met een paar sterpuntjes en..heel..heel vaag iets van een vaag vlekkie, zijnde het te fotograferen object……en dus zo ook met zo’n 10minuten Andromeda-nevel subje.   Echt waar….als je niet beter zou weten zou je dat subje direct “deleten”  en woest-mopperend en dromend van een “leuke hobby”, naar heel veel pillen snakkend, met 250 kilometer per uur naar huis scheuren….en passant je hele teletoeter-circus in de Oude Maas mikken!!

Maarre…niet getreurd mijn waarde astrofoto-novice….tot jouw (en dus ook altijd weer tot  mijn) “redding” komt  die werkelijk geweldige verbazingwekkende “zwarte magie” van het beeldbewerken…want..eh…nadat je dus die 6x10minuten aan “griezelsubjes” plus 6 x 10 minuten aan dark frames plus 14 x 1/20ste seconde aan flatfields hebt gemaakt, begint eigenlijk pas die andere helft van het werk….het digitaal “ontwikkelen” van je ruwe “griezeldata” tot het uiteindelijke oogstrelende glamourplaatje!

Hoewel ik er nu zolangzamerhand  best wel een beetje aan gewend ben geraakt,  vind ik het toch nog elke keer weer bijkans een “wonder” wat voor een mooie plaatjes je met die flitsende en behoorlijk gecompliceerde beeldbewerkingssofware uit die afschuwelijke ruwe griezelsubjes gewrongen kan krijgen.

Er is tegenwoordig naast  “gewone” beeldbewerkingssoftware (zoals photoshop) een hele ruime keuze aan gespecialiseerde astrofotografische beeldbewerkingssofware op de markt, varierend van uitstekende niet al te uitgebreide freeware zoals “deep sky stacker” (deze gebruik ik altijd) tot aan pittig geprijsde high end hypersoftware zoals bijvoorbeeld “Pixinsight”. Aan een ieder de keuze hoe “gek” je het wilt maken en dat geldt natuurlijk ook voor de manier waarop je je ruwe beelddata wenst te vergaren.

Ah…en dit is nu een heel aardig “bruggetje” om dat in de titel gebruikte woordje “zielepoot” eens nader te..eh..belichten. Ik neem dat U allen weleens gehoord hebt van de zogenaamde “Drake equation”?? Dit is de wiskundige vergelijking die de beroemde astronoom Frank Drake ergens begin jaren 60 opstelde waarmee je het aantal aanwezige intelligente beschavingen mee kon berekenen. Wat de Drake-equation doet is het toekennen van een getalswaarde aan een x-aantal astronomische, biologische en sociale factoren die van invloed  kunnen zijn op het aantal in ons melkwegstelsel danwel universum aanwezige beschavingen…en dan kan je die getalletjes met elkaar vermenigvuldigen zodat je uiteindelijk een benadering overhoudt van het aantal sterren waarbij intelligent leven mogelijkerwijze aanwezig zou kunnen zijn. Eigenlijk is de Drake-equation een soort van “rekenkundig kapmes” waarmee je  van de totale hoeveelheid in ons melkwegstelsel aanwezige sterren alle onmogelijke ster/planeet-kandidaten kunt weghakken.

Welnu….een maandje of wat geleden heb ik weer het grote genoegen mogen genieten om najaarsbijeenkomst van de landelijke werkgroep astrofotografie te mogen bijwonen. Het hoogtepunt van die, eigenlijk alleen maar uit hoogtepunten bestaande, dag waren twee lezingen van een zekere uit Canada afkomstige Ron Brecher. Deze goede man heeft deze dag twee lezingen gegeven…de eerste over zware beeldbewerkingskost…leuk…maar zijn tweede…dat was een echte onwachte  “eye-opener”.

Deze lezing ging namelijk over het wetenschappelijk bepalen hoe leuk en hoe produktief de verschillende takken van onze sterrenkunde-hobby eigenlijk wel niet zijn, middels een voor de praktische kant van onze sterrenkundehobby aangepaste “Drake equation”!!!                                                                                                    Factoren zoals het gemiddeld aantal heldere nachten in Nederland,de  hoeveel weekenden zonder sociale aktiviteiten zodat je het laat kunt maken, de negatieve gevolgen van het ouder worden, hoeveel nachten er  verloren gaan door storend maanlicht, hoeveel fotosessies er mis gaan door technische problemen en zelfs de invloed van “storende” wilde dieren…zoals gemene prikmuggen, laagvliegende zwanen en tegenwoordig de hier en daar verdwaalde hongerige wolf…etc..etc..etc!!!

Hij had “de hobby” grofweg verdeeld in een paar hoofdtakken  onzer edele ‘astro-sport”  zoals de puur visuele waarnemers (de Dobson boys and girls), de zogenaamde ge-automatiseerde  thuis-astrofotografen, de eveneens ge-automatiseerde remote astrofotografen (thuis vanuit je warme regenovergoten hollandse mancave je ergens in zonnig Spanje opgestelde dikke telescoop volledig automatisch laten fotograferen!!), die niet ge-automatiseerde thuis astrofotografen…oh ja….en dan was er dus nog die tak, nou ja, zeg maar..takje…der vrije veld astrofotografen, de zogenaamde “elite der astrofotografische  zielepoten” voor wie al dit comfortabele schoons om redenen niet is weggelegd en voor wie het aantal echt goed bruikbare hobby-nachten, zo meen ik mij verdrietig te herinneren, er slechts 8 per jaar bleken te zijn…AUW!!!

Ofwel en dus…om het maar een in voetbaltermen te verwoorden….staan de visuele waarnemers (de Dobson boys and girls…en ja..ik hoor het valse gelach uit de Hoekse waard alweer mijn getergde oren binnenrollen!!!) royaal bovenaan “in het rechterrijtje, met stijf op een goede tweede plaats gevolgd door de remote astrofotografen en daarna op plek drie,  de al dan niet ge-automatiseerde thuis astrofotografen…en tja…helemaal stijf onderaan het linkerrijtje in de degradatie zone vinden we de “vrije veld zielepoten”, althans dit allemaal in theorie volgens die, door Ron aangepaste Drake equation. Enne….als ik mijn “jaarproduktie” zo eens in ogenschouw neem dan zit onze zeer gewaardeerde Canadese sprekert er eigenlijk best wel dichtbij.                                                                     Vind ik dit erg, het feit dat ik dus blijkbaar in de “zielepoot-divisie” zit?? ach…nee, niet echt, want ondanks “alle hoegenaamde ontberingen” vind ik het, als ik op pad ben en als alles een beetje wil lukken die paar keren,  nog steeds zo’n fantastische “oer-bezigheid”…die hele heftige intieme dans tussen mens en sterren!!

Trouwens….ik kan sinds deze Andromeda-marathon nu ook een ongelofelijk grote lichtovergoten, bijkans..stress..stress..stress…over mijn telescoop heenrijdende dorsmachine als negatieve zielepoot factor toevoegen aan mijn vrije veld drake equation….maar zeg nou zelf…zo maak je nog eens wat mee op je oude dag!! MAAR…. als ik na al dat gedoe in het vrije veld en dat net zo heftige gedoe achter de computer het nevenstaande Andromeda plaatje de mijne mag noemen dan ben ik weer helemaal boven Jan!!

Tot slot toch even een paar terloopse opmerkingen aangaande de Andromeda-nevel als waarneem-object, zowel van de visuele als de astrofotografische kant bekeken.                                                                                                    Zo op het eerste gezicht aanschouwt lijkt de Andromeda-nevel  een zeer makkelijk object, je kunt em tenslotte zelfs  op een slechts redelijk heldere nacht  al met het blote oog uit de lucht plukken en daarmee is ie met z’n dikke 2.2 miljoen het verstverwijderde object die met het blote te oog te zien is…….MAAR…. om de Andromeda-nevel ECHT te zien zoals ie ECHT is, dan is het best wel effe bot en grof gezegd “een kolereding”.

Ook ik ben mijn deep sky carriere lang geleden begonnen met het waarnemen van de Andromeda-nevel en ik heb het gebakkie daarna vele en vele malen op de korrel genomen…en ja…natuurlijk is in de vorm van een grote vaagwitte vlek, zijnde de kern,  een makkie in wat voor telescoop dan ook, maar de  “buitengebieden” met z’n ozo kenmerkende zaken zoals spiraalarmen en stofbanden, die heb ik eigenlijk best wel tot mijn vette frustratie heel zelden op mijn netvlies mogen begroeten.                                                                                                                        De andromeda-nevel is een joekel van een object, bijna drie volle manen breed maar liefst…maar wil je dit allemaal ook willen zien naast dat ene piepkleine stukkie helder cenrum dan moet je echt niet geplaagd worden door de grote spelbreker in dit alles, zeker al het gaat om het visueel in z’n volle glorie uit de lucht plukken van dit object en dat  is…LICHTVERVUILING……

Ik kan niet anders dan moeten bekennen dat het visueel waarnemen van de Andromede-nevel, zelfs in mijn dikke 40cm Dobson de Andromeda-nevel, onder mijn echt heus niet zo waardeloze biesboshemel, nog steeds best wel een beetje een teleurstellende ervaring is. Er zijn vele andere zwakkere, kleinere en obscurdere melkwegsteltjes aan de hemel te vinden die onder een matige lichtvervuilde hemel veel meer schoons en details laten zien dan “die hoegenaamd grote Andromeda-nevel”…Vooral de beginners onder ons, U zijt gewaarschuwd!

Fotografisch is de situatie gelukkig dan wel weer net effe iets beter, getuige mijn kekke 1uurs maksutov-telelens-plaatje, maar ook hier geldt dat er plenty objecten aan de hemel te vinden zijn waarbij je niet een uur of nog langer “het snot voor de ogen” behoeft te belichten om er iets aan leuke kenmerkende melkwegstelsel-details uitgewrongen te krijgen!!                                                                                                                                                 Maar goed….. mijn kleine kekke Maksutov-pretpakketje blijkt dus een blijvertje te worden…enne….aangezien mijn 20cmF6 foto-newton nu ook nog even in de steigers staat vanwege het vervangen van mijn standaard focuseerinrichting voor een heuse Orion Optics Crayford-focuser ga ik voorlopig  nog effe vrolijk verder  met “hemelplaatjes schieten op z’n russisch”…nazzztrovja!!

 

 

Share
Over Jan Brandt

Comments

  1. Ja, dit is zeker een blog in de categorie ‘lang maar krachtig’ 😀 Mooie foto hoor van onze naaste buur. Maar eh… nog even over dat eh… akkefietje uit lang vervlogen tijden. Dat blijft ons maar achtervolgen hè, ‘de kwestie’ van ons beider voetbalcarrière. Het moet maar eens voor eens en altijd worden opgelost, anders komen we er nooit uit. Ik heb daarom een heuse enquêtecommissie ingesteld, die onder leiding van mijn schoonvader, die hierin geheel objectief, onpartijdig en neutraal is, uit zal zoeken hoe de geschiedenis daadwerkelijk is verlopen. In het kader van deze waarheidsvinding zal maandagochtend a.s. om 08.00 uur de eerste hoorzitting zijn en jij moet daar bij zijn als eerste getuige, waar je onder ede zal worden verhoord. Melden om 07.30 uur bij de portier, rechtbankgebouw in de Steegoversloot in Dordrecht.

  2. Jan Brandt zegt

    Ja..ja…jouw schoonvader als onpartijdig intermediair voor het “sportieve geschil” tussen ZIJN ideale schoonzoon en den schrijver dezes…..Als je het “in de wei” niet sportief van me kan winnen, dan maar met het gestrekte been in de rechtzaal????…eh..07.30uur???….ech nie…dan ben ik nog druk doende met mijn broodnodige schoonheidsslaapje…..enne…bedankt voor het zo rap en efficient intikken van deze doelbewuste en afgemeten voorzet….Hebbie mij..the rock… toch nog een keertje gepasseerd..hihi!!!
    Yep…hoe meer ik deze opname aanschouw hoe blijer ik er mee word!!….ik kan niet wachten om zaken zoals de Orionnevel, de Rosettenevel en de pleijaden op de korrel te nemen met het kekke Maksutovje….duimen voor heel veel fijne heldere winternachten!!!

  3. Angele van Oosterom zegt

    Ik zou er Astro-piet van maken die in december wat foto’s als kado’s rondstrooit op het blog..

Speak Your Mind

*