29 maart 2024

Sterrenkundigen maken hartfilmpje van zwart gat

Een zwart gat krijgt eerst een brede corona en stoot daarna pas straalstromen uit. Dat blijkt onder andere uit het 'hartfilmpje' dat een internationaal team van sterrenkundigen heeft gemaakt van een zwart gat en een ster die om elkaar heen draaien. Het team, onder leiding van Mariano Méndez van de … [Lees meer...]

Weinig actief zwart gat blaast omgeving toch schoon

Een internationaal team van astronomen onder Nederlandse leiding heeft ontdekt dat ook een zwakke straalstroom van een weinig actief zwart gat als een soort bladblazer een sterrenstelsel schoon kan blazen. Het waargenomen zwarte gat verplaatst in een paar miljoen jaar zo'n 75% van het koude gas naar … [Lees meer...]

Meanderende bipolaire straalstromen waargenomen bij jonge sterren

Het zijn net ronddraaiende tuinsproeiers: de meanderende bipolaire straalstromen of jets die met de Gemini South telescope op de berg Cerro Pachón in het Chileense Andesgebergte bij jonge sterren zijn ontdekt. Al langer is bekend dat jonge roterende sterren naar twee tegengestelde richtingen … [Lees meer...]

Opnieuw is een mini-jet ontdekt bij Sgr A*, het superzware zwarte gat in de Melkweg

Sterrenkundigen hebben opnieuw een mini-jet of -straalstroom ontdekt bij Sagittarius A* (kortweg Sgr A* ), het superzware zwarte gat in het centrum van het Melkwegstelsel. Van dat zwarte gat, dat meer dan vier miljoen keer zo zwaar is als de zon, wordt wel eens gezegd dat die slapend is, maar dat … [Lees meer...]

Straalstroom M87 verklaart met computermodellen

Het reusachtige elliptische sterrenstelsel M87 heeft een karakteristieke straalstroom of jet van hoogenergetische deeltjes, die zelfs door amateursterrenkundigen kan worden waargenomen - collegablogger Paul Bakker deed 't huzarenstukje al eens in 2014. De straalstroom is zo'n 6000 lichtjaar lang en … [Lees meer...]

EHT onthult donker hart van nabij radiosterrenstelsel

De Event Horizon Telescope (EHT) samenwerking, bekend van het maken van de eerste foto van het zwarte gat in het sterrenstelsel M87, heeft nu het hart van het naburige sterrenstelsel Centaurus A in ongekend detail in beeld gebracht. De astronomen hebben het centrale superzware zwarte gat … [Lees meer...]

Bijzondere ‘blue jet’ en ELVES gespot vanaf het ISS

Vanuit het ISS wordt sinds 2018 door ESA onderzoek gedaan naar elektrische ontladingen die voortkomen uit onweersstormen in de hogere atmosfeer zoals blue jets, ELVES en red sprites. Een internationaal wetenschapsteam o.l.v. de Duitse astrofysicus Torsten Neubert onderzocht recentelijk enkele van … [Lees meer...]

Samensmelten van sterrenstelsels spoort hun kernen aan tot activiteit

De evolutie van sterrenstelsels wordt deels bepaald door hun actieve kernen: Active Galactic Nuclei (AGNs). Astronomen van SRON en de RuG hebben nu bevestigd dat samensmeltingen van sterrenstelsels een positief effect hebben op het ontbranden van AGNs. Dat doen ze op basis van een sample met een … [Lees meer...]

Voor het eerst een pas gevormde jet ontdekt van twee botsende sterrenstelsels

We blijven even bij de jets, nadat we gisteren al het nieuws hadden van de kurkentrekkervormige jet, die vanuit de quasar 3C 279 wordt uitgezonden en die met de EHT was waargenomen. Met een aantal telescopen - o.a. de 8,2 meter Subarutelecoop op Hawaï - heeft men namelijk een nog zeer jonge jet … [Lees meer...]

ALMA ziet gaswolken die verstoord zijn door de jet van een superzwaar zwart gat

Sterrenkundigen hebben gebruikmakend van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili 'verstoorde' gaswolken waargenomen in een sterrenstelsel dat op maar liefst 11 miljard lichtjaar afstand staat, gaswolken die getroffen zijn door de zeer energetische jet of straalstroom van het … [Lees meer...]