29 maart 2024

Zwarte gaten breken stervorming in zwaarste sterrenstelsels af

Met behulp van de APEX-telescoop hebben astronomen een sterk verband gevonden tussen de krachtigste uitbarstingen van stervorming in het vroege heelal en de zwaarste sterrenstelsels van nu. De hevige stervorming in de sterrenstelsels werd abrupt afgebroken, waardoor ze eindigden als de huidige zware … [Lees meer...]

Hubble en Spitzer zien grote stervorming in vroegste periode heelal

Op foto's gemaakt door de Hubble ruimtetelescoop in zichtbaar licht en z'n collega Spitzer in infrarood licht is niet meer dan een klein vlekje te zien: van het sterrenstelsel genaamd GN-108036. Het is één van de verst verwijderde sterrenstelsels die men ooit ontdekt heeft. GN-108036 bevindt zich … [Lees meer...]

Hubble brengt turbulente eindfase stervorming in beeld

Hierboven zie je het stervormingsgebied Sh 2-106 - S106 voor intimi - een paar duizend lichtjaar van ons vandaan in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus). De Hubble ruimtetelescoop bracht 'm in beeld met z'n Wide Field Camera 3 (WFC3). Middenin S106 ligt een zeer zware, jonge ster genaamd  S106 IR, 15 … [Lees meer...]

Hubble stuit op jonge, kleine sterrenstelsels met extreme stervorming

Gebruikmakend van de infrarood-camera's aan boord van de Hubble ruimtetelescoop hebben sterrenkundigen kleine, jonge sterrenstelsels ontdekt op een afstand van ongeveer 9 miljard lichtjaar, die een extreem hoge snelheid van stervorming hebben. Het tempo van stervorming ligt er een factor duizend … [Lees meer...]

Waterdamp verraadt hoe sterren ontstaan rond zwart gat in vroege heelal

Een internationaal team onder leiding van de Leidse sterrenkundige Paul van der Werf heeft ontdekt dat zich rond een zwart gat in het jonge heelal een ondoorzichtige schijf van gas en stof bevindt waarin in hoog tempo jonge sterren ontstaan. Het team deed de onverwachte ontdekking bij een … [Lees meer...]

Hubble brengt supersonische jets van jonge sterren in beeld

Sterren worden niet stilletjes in een kraambed van gas en stof geboren, nee ze laten dat aan iedereen in hun omgeving weten door vanaf hun rotatiepolen naar twee kanten toe met supersonische snelheid (ca. 700.000 km per uur) enorme straalstromen vol gloeiend heet gas uit te zenden. Met de Wide Field … [Lees meer...]

M78, een prachtig stervormingsgebied in Orion

Je vindt 'm al in een kleine telescoop, een klein stukje ten noordoosten van ζ Ori (Alnitak), de linkerster van de gordelsterren van Orion: de reflectienevel M78 (NGC 2068). Feitelijk twee jonge, massieve sterren - schuilnaam HD 38563A en HD 38563B - die door hun krachtige UV-straling gaten … [Lees meer...]

Botsende gaswolken in de Trifidnevel wijzen op stervorming

We hadden het natuurlijk al langer gedacht: dat sterren zich vormen als door turbulentie interstellaire gas- en stofwolken gravitationeel samentrekken, opwarmen en op een gegeven moment een kritische temperatuur bereiken waarop waterstof kan fuseren tot helium. Maar waarnemingen aan dergelijke … [Lees meer...]

Hubble werpt een ongeëvenaarde blik op Centaurus A’ stofbanden

Centaurus A (NGC 5128) is een nabij sterrenstelsel - 11 miljoen lichtjaar van ons vandaan, da's praktisch om de hoek - in het zuidelijke sterrenbeeld Centaurus, dat vooral bekend is vanwege z'n stofbanden. Met de Wide Field Camera 3 (WFC3) van de Hubble ruimtetelescoop hebben ze die stofbanden op … [Lees meer...]

NGC 4214: een ideaal onderzoekslab voor stervorming

NGC 4214 is een dwergsterrenstelsel in het sterrenbeeld Jachthonden (Canis Venatici). Ondanks z'n kleine afmetingen is het voor sterrenkundigen een ideaal object om de vorming van sterren te bekijken, niet alleen omdat het stelsel bubbelt en bruist van gigantische waterstofwolken, temidden waarvan … [Lees meer...]