29 maart 2024

Verband tussen het weer op Aarde en in de ruimte

Credit: Public Domain

Er zullen vast een aantal Astroblog-lezers zijn die wel eens een kijkje nemen op Spaceweather.com. Schitterende site waar je op de hoogte wordt gehouden van de ‘space weather’, het weer in de ruimte dus. Daar bedoeld men het weer in de hogere luchtlagen van de atmosfeer, waar geladen deeltjes van de Zon zorgen voor effecten zoals aurora (Noorderlicht). Weinigen zullen gedacht hebben dat het ruimteweer iets te maken heeft met het ‘gewone’ weer bij ons aan het aardoppervlak. Maar een groep onderzoekers heeft nu aangetoond dat er wel degelijk een verband is tussen de twee weersoorten. Onder leiding van Thomas Immel van de Universiteit van Californië (VS) heeft de groep onderzoek gedaan naar getijdewerkingen van lucht in gebieden met hevige orkaanactiviteit (in Zuid-Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië) en het bleek dat deze op en neer gaande luchtbewegingen verband houden met de aktiviteit in de ionosfeer. De ionosfeer is het gedeelte van de atmosfeer boven de 50 km, welke bestaat uit een geïoniseerd plasma. Het is de röntgenstraling en ultraviolette straling van de zon die atomen en moleculen in deze lagen doet uiteenvallen en zo ontstaat er een plasma, een electrisch geladen gas. De dichtheid van dat plasma is zeer laag, zo’n 10 miljard keer ijler dan de dichtheid van de troposfeer (de troposfeer is het onderste deel van de atmosfeer aan de aardoppervlak). Binnen de ionosfeer komen twee banden voor in de buurt van de evenaar, waar de dichtheid het grootst is. Die banden zijn tussen 20 maart en 20 april 2002 onderzocht door de Imager for Magnetopause to Aurora Global Exploration (IMAGE) van de NASA. Vraag mij niet waarom die studie vier jaar geleden was en het nu pas boven water komt, maar kennelijk heeft men zeer de tijd genomen (ahum) om het materiaal te bestuderen. En wat was de uitkomst van de studie door Immel en compagnons? Dat was dat men in de twee banden in de ionosfeer vier verdikkingen aantrof, waar de dichtheid twee keer zo hoog was als elders en dat drie van die vier verdikkingen precies samenvielen met actieve stormgebieden in de onderliggende troposfeer (zie figuur hierboven)! Dat kon geen toeval meer zijn. Probleem is alleen dat lastig uit te leggen valt hoe de luchtbewegingen in de troposfeer van invloed kunnen zijn op de veel hoger gelegen en veel ijlere ionosfeer. De oplossing vond men in de zogenaamde E-laag, een onderdeel van de ionosfeer.

Credit: Ruth A. Bamford.

De ionosfeer kent een aantal onderdelen, te weten de D-, de E-, de ES en tenslotte de F-laag. De D-laag is de onderste en de F-laag de bovenste. De connectie tussen de troposfeer en de plasma-activiteit in de ionosfeer blijkt in die E-laag te zitten, die voorkomt tussen 90 en 120 km hoogte. De luchtbewegingen in de actieve stormgebieden in de troposfeer blijken hun energie in die E-laag te kunnen dumpen en daardoor worden plasmastromen onderbroken en dat werkt op hun beurt weer door in de hogere lagen van de ionosfeer. Kortom, spaceweather is gelinkt aan earth-weather en dus moet Erwin Krol maar eens vaker aandacht schenken aan die bijzondere weervorm. Toch? Bron: NASA. Nou we toch meteorelogisch bezig zijn nog even een ander nieuwsfeit: meteorologen hebben ook uit statistisch onderzoek van de laatste 100 jaren geconcludeerd dat door menselijke invloeden de stijging van de zeewatertemperatuur te verklaren valt. En door die stijging neemt de kans op orkanen weer toe! Ha, wie zei ook al weer dat orkaan Katrina door president Bush is veroorzaakt? Bron: Lawrence Livermore Instituut.

Orkaan Katrina

Share

Speak Your Mind

*