Site pictogram Astroblogs

Nabije heelal driedimensionaal in kaart gebracht

Credit: 2MRS/2MASS/6dFG.

Verdeling van sterrenstelsels op een afstand van 130 miljoen lichtjaar. Credit: 2MRS/2MASS/6dFG.

Een team van Amerikaanse, Britse, Turkse en Australische sterrenkundigen heeft de tot nu toe meest gedetailleerde driedimensionele kaart van het heelal gemaakt. Tot een afstand van 600 miljoen lichtjaar toont de kaart de verdeling van sterrenstelsels in 3D, waarbij duidelijk de groepering van sterrenstelsels in superclusters te zien is. Ook zijn er leegten (‘voids’) te zien waar betrekkelijk weinig sterrenstelsels voorkomen. Van het heelal zijn verschillende kaarten gemaakt, die net als de schillen van een ui een steeds grotere diameter hebben. De kaart van de sterrenstelsels op 130 miljoen lichtjaar afstand laat bijvoorbeeld de supercluster in de sterrenbeelden Pavo-Indus-Telescopium (P-I-T) zien (zie afbeelding).
Daarin is ook de Centaurus-supercluster (CEN) te zien, die ook wel bekend staat als de ‘great attractor’. Met een snelheid van pak ‘m beet 461 km per seconde blijken de Melkweg en de Andromeda door de aantrekkingskracht richting de Centaurus-cluster te vliegen. Met recht een great attractor dus. Maar de allergrootste supercluster komen we op een afstand van 400 miljoen lichtjaar tegen: de Shapley-supercluster, genoemd naar de Amerikaan Harlow Shapley, die de reusachtige cluster ontdekte. In de afbeelding hieronder is de 3D-kaart in zogenaamde supergalactische coördinaten (SGX en SGY) te zien.

Superclusters zoals de Virgo Cluster de Great Attractor en de Perseus-Pisces supercluster liggen daarin op het galactische equatorvlak (de drie donkere vlekken in het midden). De grote vlek linksboven is de Shapley-supercluster, die veel groter is dan de anderen. Zelfs licht doet er 20 miljoen jaar over om de Shapley-cluster te doorkruisen. De nieuwe 3D-kaarten zijn het resultaat van een inventarisatie van zo’n 25.000 sterrenstelsels, de 2MASS Redshift Survey (2MRS). Daarin werd gebruik gemaakt van twee reeds eerder uitgevoerde onderzoeken, te weten de Two Micron All Sky Survey (2MASS) en de 6dF Galaxy Redshift Survey (6dFGS). Door het 2MRS-onderzoek is overigens niet alleen een vernieuwd 3D-beeld gekregen van de verspreiding van de zichtbare materie binnen een straal van 600 miljoen lichtjaar, maar hebben de onderzoekers ook de donkere massa in kaart kunnen brengen. Maar dat vertel ik een andere keer weer verder. Wie het artikel over de 3D-kaart wil nalezen kan hier terecht. En wie tenslotte een hoge resolutie-filmpje van het ons omringende driedimensionale heelal wil bewonderen die kan hier een kijkje nemen. De 21,2 Mb download is zeker de moeite waard. Bron: Royal Astronomical Society.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten