29 maart 2024

Spitzer brengt jongste sterrenstelsels ooit in beeld

Opnamen door Hubble en Spitzer van sterrenstelsels 964 en 1417Opnamen door Hubble en Spitzer van sterrenstelsels 964 en 1417

Credit: Ivo Labbé et al.

Met behulp van NASA’s infrarood-ruimtetelescoop Spitzer hebben sterrenkundigen de twee jongste sterrenstelsels die ooit zijn ontdekt goed in beeld gebracht. Het gaat om de sterrenstelsels met de mooie namen 964 en 1417, die eerder al als rode vlekjes te zien waren op de Hubble Ultra Deep Field (HUDF). De HUDF werd eind 2003 door de Hubble ruimtetelescoop gefotografeerd en is verste stukje heelal dat ooit door een instrument in beeld is gebracht. Twee van de vage vlekjes op de HUDF zijn met behulp van Spitzer door Ivo Labbé, Rychard Bouwens en Garth Illingworth van de Universiteit van Californië en Marijn Franx van de Leidse Sterrenwacht nader bestudeerd. Dat heeft nieuwe gegevens opgeleverd die meer vertellen over de omstandigheden in het heelal zo’n 700 miljoen jaar na de oerknal. Op 1 oktober j.l. verscheen een artikel van de vier sterrenkundigen in het vakblad Astrophysical Journal Letters (en voor de liefhebbers hier te lezen). De sterrenstelsels 964 en 1417 zijn ongeveer 50 tot 300 miljoen jaar oud, sterrenkundig gezien zijn ze nog in hun babyfase van ontwikkeling. Ze wegen ongeveer 1/100e van de massa van het Melkwegstelsel. Dit betekent dat ze zo’n 500 miljoen jaar na de oerknal bestaan kunnen hebben, het moment dat het einde markeert van de zogenaamde donkere tijden. In dat tijdperk werd het zicht in het heelal namelijk belemmerd door wolken van neutraal waterstofgas. De allereerste sterrenstelsels hebben met hun straling wellicht een begin gemaakt om door de mist heen te stralen en het heelal weer transparant te maken. In de figuur hierboven de beelden van Sterrenstelsels 964 en 1417. De eerste vier links zijn met de Hubble-telescoop in verschillende golflengten, de laatste twee zijn met de Infrared Array Camera (IRAC) aan boord van Spitzer. Hieronder nog een overzicht van het ontstaan van het heelal tot nu, waarin de relatie tussen de roodverschuiving en de leeftijd van het heelal goed te zien is. Binnenkort wordt door de NASA een beslissing genomen om Hubble wel of niet van een verbeterd instrument te voorzien. Als dat doorgaat (en dat hopen we natuurlijk allemaal) kan men nog verder terug kijken in de geschiedenis van het heelal. Bron: Carnegie.

Geschiedenis van het heelal

Share

Speak Your Mind

*