28 maart 2024

Razendsnel roterend zwart gat ontdekt

Credit: NASA / CXC / M. Weiss

Met behulp van de Rossi X-ray Timing Explorer satelliet van de NASA heeft een team sterrenkundigen onder leiding van Jeffrey McClintock en Ramesh Narayan (beiden van het Center for Astrophysics and Space Research, CfA) een zwart gat ontdekt dat maar liefst 950 keer per seconde roteert 😯 ! Het betreft een zwart gat genaamd GRS1915+105, zo’n 35.000 lichtjaar hier vandaan in het sterrenbeeld Arend (Aquila). Met z’n 950 rondjes per seconde wordt 82% gehaald van het theoretische maximum van 1.150 rondjes per seconde. Van zwarte gaten was theoretisch al bekend dat ze in feite slechts twee kenmerken hebben: hun massa en hun rotatie. Simpel dus. Van die twee kenmerken is de rotatie van zwarte gaten de minst bekende. De meting van de rotatie van GRS1915+105 is eigenlijk de eerste vaststelling van de rotatie van een zwart gat. GRS1915+105 is eigenlijk een dubbelster-systeem, waarbij het ene object een zwart gat is met een massa van 14 zonsmassa’s en het andere een gewone ster.

Ramesh Narayan

Ramesh Narayan. Credit: CfA

Door de gravitatiekracht wordt materie van de ster naar het zwarte gat getrokken en deze komt in een zogenaamde accretieschijf rondom het zwarte gat terecht, waar het door verhitting röntgenstraling uitzendt. Het zijn metingen aan de helderheid van die röntgenstraling en de temperatuur van het invallende gas die het team van CfA meer informatie gaf over de waarneemhorizon van het zwart gat en dat leverde weer informatie op over de rotatiesnelheid. Een roterend zwart gat heeft namelijk een kleinere binnenste straal van de accretieschijf (gevormd door de waarneemhorizon) dan een niet-roterend zwart gat. Het team van McClintock en Narayan denkt dat de ster die uiteindelijk evolueerde in het zwarte gat GRS1915+105 ook al een extreem hoge rotatiesnelheid had en dat die snelheid overgenomen is door het zwarte gat. Bron: CfA/Harvard.

Share

Speak Your Mind

*