Hebben amateurs een geval van microlensing gezien?

Op halloweendag, 31 oktober 2006, hebben amateur-sterrenkundigen wellicht een uniek verschijnsel waargenomen. Die dag werd een ster in het westelijk deel van het sterrenbeeld Cassiopeia een factor 40 helderder, namelijk van magnitude 11,5 naar 7,0m! De ster in kwestie, genaamd GSC 3656-1328 (coördinaten: R.A. 00h 09m 21, Dec +54 39′ 43.8; zie de afbeelding, ongeveer 0,5 graad in doorsnee), was volgens de boeken geen type die dat soort erupties kan hebben. De meldingen van de waarneming werden gedaan op het forum van de Society for Popular Astronomy (SPA). Twee dagen na de eerste waarneming van de helderheidstoename namen amateurs ook spectra van de ster. De helderheid nam na twee dagen snel af.

De ster is van spectraaltype A/F en daar treden af en toe erupties op, maar deze eruptie is vele malen groter dan gewoonlijk. Op 3 november kwam een verklaring vanuit Polen. Het was Andrzej Niedzielski van het Torun Center for Astronomy (Nicolaus Copernicus Universiteit) die op het SPA-forum het volgende meldde (ik heb effe geen zin om het hele stuk te vertalen hoor én je kan het altijd nog in Babelfish gooien:

“We report BV photometry and optical spectroscopic observations of a bright new variable in Cassiopeia, identified as GSC 3656-1328 (CBET # 711 , # 712 ). According to SIMBAD database GSC 3656-1328 is a 11.4 star in V with B-V of about 0.2. Our spectra in the region 3700-7300AA and at a resolution of 4A were obtained with the 60/90cm Schmidt-Cassegrain telescope of Torun Observatory between 2006 November 02.790 UT and November 03.713 UT. They show a typical A0V-A1V star without remarkable spectral variations or line shifts. The Balmer absorptions show an average radial velocity of -45 +/-15 km/s. The brightness estimate: V=10.15 and B=10.35 was obtained with the 60cm Cassagrain telescope of Torun Observatory on 2006 November 02.765 UT. The SIMBAD data show that before the event GSC 3656-1328 was a slightly reddened A0V-A1V star at a distance of about 1 kps. The only observed change was a sudden rapid increase and then a decrease of the brightness with an amplitude about 4 mag without any spectral changes. It is difficult to associate such an observed phenomenon with any type of variable stars. A possible explanation of the GSC 3656-1328 behavior could be a gravitational microlensing event. If that is the case, this would be the closest microlensing event ever observed.”

Met de laatste zinssneden uit Polen gingen uiteraard menig harten kloppen bij amateur-sterrenkundigen. Er zou voor het eerst microlensing door amateurs kunnen zijn waargenomen. Bij gravitationele microlensing wordt een zwak object in helderheid vergroot als er tussen het object en de Aarde een ander zwaar object komt. Dat zware object zal door z’n gravitatie de lichtstralen van het zwakke objecten afbuigen, zodat deze gebundeld en versterkt worden en zodoende neemt de helderheid toe. In het geval van GSC 3656-1328 wordt er zelfs gesproken van een mini-zwart gat dat verantwoordelijk zou zijn voor de gravitationele microlensing. Toetsing van deze hypothese zou kunnen door de lichtcurve van de ster te bekijken na het maximum én voor het maximum. De lichtcurve moet namelijk symmetrisch zijn. Probleem is echter dat de ster voor de 31e oktober niet uitgebreid is gefotografeerd! Kortom, de amateur-wereld is hevig op zoek naar foto’s van de ster van voor 31 oktober 2006. Iedereen met dergelijke foto’s kan ze mailen naar Roger Pickard van de VSS in Amerika. Op 6 november kwam overigens een telegram (bestaan die nog?) waarin het CBAT meldde dat het ook zou kunnen gaan om een zogenaamde dwergnova. Afijn, hier valt nog veel over te melden. Ik hou jullie op de hoogte. Bron: Society for Popular Astronomy en Bad Astronomy Blog.