28 maart 2024

De ster van Bethlehem

Giotto's ster van Bethlehem boven de kribbe

Credit: Public Domain

De donkere dagen voor kerst naderen en dan is het toch mooi als we in deze column aandacht schenken aan dat stukje licht dat ruim 2.000 jaar geleden aan een drietal wijzen uit het oosten de weg wees naar een kind in een kribbe (zie figuur 1). Dat stukje licht, de welbekende ster van Bethlehem uiteraard, wordt in Mattheüs 2 als volgt beschreven:

Toen nu Jezus geboren was te Bethlehem, gelegen in Judea, in de dagen van den koning Herodes, ziet, enige wijzen van het Oosten zijn te Jeruzalem aangekomen. 2 Zeggende: Waar is de geboren Koning der Joden? want wij hebben gezien Zijn ster in het Oosten, en zijn gekomen om Hem te aanbidden.”

Ik heb al eerder een stukje geschreven over de astrologie en daar bleek duidelijk dat men vroeger een sterk verband zag tussen Hemel en Aarde. Als belangrijke mensen werden geboren dan werd dat gekenmerkt door een teken aan de hemel. In dit geval dus een heldere ster aan de hemel.

Conjunctie van Jupiter en Saturnus boven Bethlehem

Credit: Stellarium

Al heel lang probeert men te achterhalen wat het nou precies was wat daar een de hemel in het oosten te zien was. Vele theorieën zijn er al bedacht: één van de vroege kerkvaderen, Origenes, dacht dat de ster van Bethlehem vergelijkbaar was met andere hemelse verschijnselen, zoals kometen of heldere vallende sterren. In 1614 kwam Johannes Kepler met het idee dat het zou gaan om een drietal samenstanden kort na elkaar van planeten, te weten Jupiter en Saturnus. Volgens zijn berekeningen zouden die twee in 7 voor Christus erg dicht bij elkaar hebben gestaan en op één heldere ster hebben geleken. Met onze moderne computers kunnen we dat narekenen en het blijkt nog te kloppen ook (zie figuur 2). Alleen zit je dan met de vraag hoe 7 voor Chr. te rijmen valt met de geboorte van Christus, want die zou je toch rond het jaar 1 verwachten? Nou, dat blijkt een misverstand te zijn, want degene die als eerste Christus geboorte als startmoment van de Christelijke kalender voorstelde, de Scytische monnik Dionysius Exiguus (ca. 525 na Chr.) die had ergens een foutje gemaakt in het terugrekenen. Maar dat foutje blijkt maar vier jaar te zijn en geen zeven jaar, dus Kepler’s theorie klopt ook niet helemaal. Eerder kom een heldere nieuwe ster, nova genaamd, of een heldere komeet in aanmerking, die 5 voor Christus is waargenomen door hofastrologen in China en Korea. Sommige kronieken spreken van een ster met een staart, die ergens heen wijst. Net zoals de ster van Bethlehem dus de wijzen de weg wees.

Naast astronomische verklaringen van de ster van Bethlehem zijn er ook astrologische verklaringen: de ster van Bethlehem zou dan meer symbool zijn van de geboorte van een belangrijk persoon. In de jaren tussen 6 en 4 voor Christus zijn er meerdere conjuncties (nauwe samenstanden) geweest tussen heldere planeten en heldere sterren. Astrologen zouden die opgevat kunnen hebben als een soort van hemelse verbonden die werden gesloten om de komst van een koning op Aarde mogelijk te maken. Kortom, vele theorieën zijn er bedacht, maar geen enkele is nog bewezen. Mooi moment dus om onder het licht van de kaarsjes in de kerstboom daar eens even over na te denken. Fijne feestdagen allemaal!! [bovenstaande column heb ik onlangs geschreven voor het personeelsblad van deelgemeente Delfshaven in Rotterdam. Kwam wel gelegen uit om dit nou hier te plaatsen, dacht ik]

Share

Speak Your Mind

*