28 maart 2024

Over luiers gesproken

Ja lieve Astrobloglezers, ik geef het toe: het is geen alledaags sterrenkundig onderwerp dat ons vandaag bezig houdt, maar het is deze week wel wereldnieuws en daarom op dit podium toch aandacht voor het verschijnsel. De luier dus, in het bijzonder de astronautenluier. Voor de lezers die de afgelopen vier dagen onder een steen hebben gelegen: vier dagen geleden is de NASA astronaute Lisa Nowak gearresteerd omdat ze een ‘rivale’ van haar minnaar eventjes fysiek wilde bewerken [1]de NASA heeft deze week laten weten de psychologische tests die de astronauten moeten ondergaan naar aanleiding van het gebeuren te gaan herzien. En dat na een zeer lange autorit van Houston naar Orlando, waarbij ze, en nou komt dus de crux van het verhaal, een astronautenluier droeg om onnodig tijdverlies met plaspauzes bij benzinestations te voorkomen.
Die astronautenluiers bestaan dus echt (zie de foto boven) en als je er over na gaat denken is het natuurlijk niet meer dan logisch. Die astronauten zitten vaak uren in zo’n capsule te wachten tot ze gelanceerd worden en ze schijnen dan in een ongemakkelijke houding te zitten die nogal op de blaas drukt. Logisch dat je dan weleens moet plassen. Daarom heeft de NASA die speciale luier ontworpen. Officieel wordt ‘ie de Maximum Absorbency Garment genoemd, een MAG dus. Nowak droeg zo’n MAG. Bij de ruimtevluchten worden ze door de astronauten op drie momenten gedragen: bij de lancering, bij ruimtewandelingen en bij de terugkeer. Volgens de NASA kunnen de MAG’s wel zo’n twee liter urine opvangen. De ruimtewandelingen willen nog wel eens lang duren (tot acht uren!) en astronautentrainer Lou Carfagno raad z’n astronaut-leerlingen daarom aan er twee te dragen.
In de allereerste dagen van de bemande ruimtevaart waren er helemaal geen luiers. Beroemd is de scene in de film The Right Stuff over de eerste Amerikaanse bemande ruimtevlucht. Dat was met de Freedom 7 [2]dat wil zeggen dat het de zevende capsule in de Mercury-reeks was op 5 mei 1961 met als astronaut…Alan Shepard. Hé, die was van de week ook al in het astronieuws over de verjaardag van de eerste golfwedstrijd op de maan. Afijn, die Shepard moest dus uren wachten voordat de Mercury werd gelanceerd. En jullie raden het al: hij moest nodig plassen. Om een lang verhaal kort te maken: uiteindelijk besloot de vluchtleiding van de NASA om Shepard toestemming te geven om in z’n pak te plassen. Niet iets zonder risico, want er liepen toen al diverse draadjes en snoeren door zo’n pak. Maar het is uiteindelijk goed afgelopen en Shepard is er niet door geëlectrocuteerd. Na dat voorval ging de NASA nadenken over astronautenluiers en dat resulteerde in de voorloper van de MAG’s: de Urine Collection and Transfer Assembly, oftewel de UCTA’s. Shepard heeft zo’n UCTA gedragen tijdens z’n wandeling op de Maan met de Apollo 14 (en die is later in een museum terecht gekomen, je gelooft je eigen ogen niet. Zie de foto hiernaast). En toen sloeg hij dus z’n memorabele golfbal ‘miles and miles and miles away’. En zo is het cirkeltje dus weer rond. Het was een gedenkwaardige week voor de NASA.

Voetnoten

Voetnoten
1 de NASA heeft deze week laten weten de psychologische tests die de astronauten moeten ondergaan naar aanleiding van het gebeuren te gaan herzien
2 dat wil zeggen dat het de zevende capsule in de Mercury-reeks was
Share

Speak Your Mind

*