Site pictogram Astroblogs

Slome supernovae

Credit: NASA/IoA/J. Sanders & A. Fabian

De Centauruscluster met een hete pluim van gas

Credit: NASA/IoA/J. Sanders & A. Fabian

Het beeld van supernovae is weer eens aan een revisie toe. Zo blijkt ongeveer de helft van alle supernovae in het heelal via een vertraagde detonatie te verlopen. Aldus de afgelopen maandag gepromoveerde Jelle de Plaa, van het Nederlands Instituut voor Ruimteonderzoek (SRON) in Utrecht. In zijn proefschrift, getiteld Enrichment study of hot intra-cluster gas through X-ray spectroscopy, laat de Plaa aan de hand van waarnemingen met de Europese röntgensatelliet XMM Newton zien dat er met het hete gas [1]het zogenaamde Intra-Cluster Medium (ICM)  in clusters van sterrenstelsels iets vreemds aan de hand is. Dat gas is de afgelopen miljarden jaren ‘vervuild’ geraakt met zware elementen die afkomstig zijn van miljarden geëxplodeerde supernovae. De Plaa heeft 23 van die gaswolken bestudeerd en ontdekte dat deze anderhalf maal zoveel calcium bevat als werd aangenomen. Die hoeveelheid calcium heeft gevolgen voor de theoretische modellen van supernovae van type Ia. Dit type ontstaat in nauwe dubbelstersystemen, waarin de ene ster een witte dwerg is, en de andere een rode reus. De witte dwerg kan van zijn begeleidende ster materie naar zich toetrekken en als op een bepaald moment een kritische massa wordt overschreden dan explodeert de witte dwerg. Daarbij komen  zware elementen in de interstellaire ruimte terecht. Maar de huidige modellen van dit type supernovae laten een bepaalde hoeveelheid geproduceerde calcium zien die niet overeenkomt met de Plaa’s waargenomen hoeveelheid. De manier om supernovae meer calcium te laten produceren is hun explosie te vertragen. Dat geeft hun dan meer tijd om dit elementen te produceren. En dat betekent dus dat er als het ware sprake is van slome supernovae, die in een langzamer tempo exploderen. Op de afbeelding hierboven staat overigens de door de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra waargenomen Centauruscluster. Er is op de foto een soort van pluim te zien, die bestaat uit dat hete gas, ICM geheten, en de temperatuur ervan is 10 miljoen graden 😯 . De pluim is ongeveer 70.000 lichtjaar lang en hij staat op een afstand van 170 miljoen lichtjaar. Jelle de Plaa heeft de Centauruscluster op de voorkant van z’n proefschrift staan. Bron: NRC-Handelsblad 13 februari 2007.

Voetnoten

Voetnoten
1 het zogenaamde Intra-Cluster Medium (ICM)
FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten