28 maart 2024

Leider van de Magnificent Seven verraadt z’n identiteit

Bij de pijl neutronenster RXJ1856. Credit: ESO/VLT

Met behulp van de röntgensatelliet XMM-Newton van de europese ESA zijn sterrenkundigen er in geslaagd een tien jaar oud mysterie op te lossen. Het mysterie draait om de neutronenster RXJ1856  [1]eigenlijk heet de neutronenster RX J1856.5-3754, welke wijst op z’n positie aan de hemel. Maar ik hou voor ’t gemak maar even de verkortte naamgeving aan, helderste van de zogenaamde Magnificent Seven. Dat zijn zeven neutronensterren die in eigenschappen één belangrijk verschil hebben met de 1700 andere neutronensterren: ze zenden geen straling uit in het radiogebied van het electromagnetische spectrum, maar wel röntgenstraling. Verder zijn net als de ‘reguliere’ neutronensterren compacte overblijfselen van zware sterren en hebben ze hun massa van ongeveer 1,4 zonsmassa gepropt in een bolletje met een diameter van 10-15 km doorsnede. RXJ1856, die zo’n tien jaar geleden werd ontdekt, is de helderste neutronenster van de zeven radiostille neutronensterren. Maar het vreemde was dat tot nu toe geen pulsen werden ontdekt in de straling, iets wat bij andere neutronensterren wel het geval is. En door het ontbreken van die pulsen konden de sterrenkundigen de rotatiesnelheid van RXJ1856 niet bepalen. Op grond van metingen met de Hubble telescoop schatten de sterrenkundigen de afstand tot RXJ1856 op 500 lichtjaar. De gemeten röntgenstraling deed het vermoeden rijzen dat RXJ1856’s massa gepropt zat in een volume kleiner dan 10 km en dat in zo’n toestand zelfs neutronensterren niet kunnen bestaan. RXJ1856 zou een nog exotischer object zijn die mogelijk zelfs uit quarks zou bestaan, de bouwstenen van protonen en neutronen.

imagepuls_h.jpg

Credit: ESA/EPIC/Tiengo & Mereghetti

Maar aan die ideeën is nu een einde gekomen. Andrea Tiengo en Sandro Mereghetti, twee sterrenkundigen van het Istituto Nazionale di Astrofisica (Milaan, Italië), hebben namelijk met behulp van gegevens van de XMM-Newton, verkregen in oktober 2006, wel een pulsatie in RXJ1856 kunnen bepalen. Die puls-snelheid blijkt 7 seconden te bedragen. De amplitude van de pulsatie, d.w.z. het grootteverschil tussen maximum en minimum, blijkt erg laag te zijn en daarom zijn de pulsen nooit eerder waargenomen. In de figuur hiernaast de waarnemingen aan de pulsen van RXJ1856. Links een foto van de neutronenster genomen met de XMM-Newton. De foto bovenaan is genomen met de Very Large Telescope (VLT) van de ESA in Chili. De waargenomen pulsatie van RXJ1856 betekent dat deze zich wel degelijk als een gewone neutronenster gedraagt. Tiengo en Mereghetti denken daarom dat geen sprake is van een quarkster, maar wel dat RXJ1856 een bijzondere variatie van de neutronensterren is. Morgen, 10 maart, zal een artikel van Tiengo en Mereghetti over hun waarnemingen verschijnen in het vakblad Astrophysical Journal, getiteld “XMM-NEWTON discovery of 7s pulsations in the isolated neutron star RX J1856.5-3754.” Voor wie zich dit weekend verschrikkelijk gaat vervelen is het een optie het artikel te downloaden en te gaan lezen. Veel plezier d’r mee. Bron: ESA.

Voetnoten

Voetnoten
1 eigenlijk heet de neutronenster RX J1856.5-3754, welke wijst op z’n positie aan de hemel. Maar ik hou voor ’t gemak maar even de verkortte naamgeving aan
Share

Speak Your Mind

*