Planeten bij dubbelstersystemen heel normaal

Sterrenkundigen hebben met behulp van de Spitzer ruimtetelescoop vastgesteld dat planeten even vaak voorkomen in dubbelstersystemen als in systemen zoals het zonnestelsel met slechts één ster. En dat betekent dus dat het filmbeeld van de planeet Tatooine, zoals dat in deel IV van Stars Wars voorkomt, met de ondergaande dubbele zon, heel erg overeenkomt met de werkelijkheid. Zondag 1 april a.s., nee het is geen grap, verschijnt hierover een artikel in The Astrophysical Journal van het team sterrenkundigen, dat onder leiding stond van David Trilling van de Universiteit van Arizona (VS). Tot nu toe dacht men dat planeten alleen in dubbelstersystemen voorkwamen wanneer de beide stercomponenten zeer ver uiteenstonden, wel 1000 keer verder dan de afstand Aarde-Zon (150 miljoen km). Van de 200 inmiddels bekende exoplaneten zijn er 50 die deel uitmaken van zo’n ‘wijd’ dubbelstersysteem. NASA’s Spitzer werd gebruikt om te kijken of er ook planeten kunnen voorkomen in dubbelstersystemen waarbij de componenten tussen 0 en 500 A.E. ^[1]Astronomische Eenheden, oftewel de afstand tussen de Aarde en de Zon; om precies te zijn is één A.E. 149.597.870.697 meter, ’t is maar dat je het weet afstand tot elkaar hebben. Trilling en co keken daarbij niet zozeer naar echte exoplaneten, maar wel naar stofschijven in dubbelstersystemen. Die stofschijven, die gevuld zijn met overblijfselen van de rotsachtige planeten die zich om die sterren gevormd hebben. Met de infraroodogen van Spitzer is de warme gloed van die schijven goed te zien. De stofschijven wijzen vervolgens op de aanwezigheid van planeten in die dubbelstersystemen. Concreet werden met Spitzer 69 dubbelstersystemen bekeken die tussen 50 en 200 lichtjaar van de Aarde af staan. 40 Procent van die systemen blijkt een stofschijf te hebben, iets meer dan de enkelvoudige systemen, d.w.z. de systemen met slechts één ster. In de dubbelstersystemen waarbij de twee sterren op korte afstand tot elkaar staan bleek de aanwezigheid van de stofschijven zelfs 60% te zijn. Die afstand is tussen 0 en 3 A.E., waarbij ik opmerk dat 0 A.E. wel héél dicht op elkaars lippen is 😉 .

Bij dat soort systemen krijg je dus Tatooine-achtige zonsondergangen. Bij de systemen met een middelmatige afstand tussen de sterren van 3 tot 50 A.E. bleken weer verhoudingsgewijs minder stofschijven aanwezig te zijn. Kennelijk hebben planeten een voorkeur voor óf heel dichtbij de dubbelster óf heel ver weg. Luke Skywalker keek dus naar een niet zo ongewoon natuurverschijnsel. Zo en nou een hapje eten en daarna ga ik naar de sterrenclub Christiaan Huygens. Een paar bestuursleden schijnen daar vanavond hun laatste activiteit als bestuurslid mee te maken, geloof ik. Ik ben benieuwd. Bron: NASA / Spitzer.