Zwarte gaten niet zo destructief als gedacht

In boeken, tijdschriften, science-fictionfilms en noem maar op worden zwarte gaten gezien als de ultieme afvoerputjes van het heelal, de allesverzwelgers waar gas en stof, planetoïden en zelfs complete sterren in verdwijnen. Maar dat beeld is waarschijnlijk niet geheel conform de werkelijkheid. Met behulp van ESA’s XMM-Newton ruimtetelescoop hebben sterrenkundigen namelijk gezien dat zwarte gaten ook producenten zijn van zware elementen en die elementen kunnen vervolgens letterlijk aan de wieg staan van leven! Het internationale team, dat onder leiding stond van Yair Krongold van het Sterrenkundig Instituut van de Universiteit van Mexico, deed onderzoek naar het superzware zwart gat in het centrum van het actieve sterrenstelsel NGC 4051. Het stelsel ligt 35 miljoen lichtjaar ver weg in het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major). Het centrale zwarte gat is 2 miljoen zonmassa’s zwaar. Met verschillende instrumenten aan boord van de XMM-Newton werd het gas in de gaten gehouden dat door het zwarte gat wordt aangetrokken. Het blijkt dat 2 tot 5% van dat invallende materiaal weer van het zwarte gat afvliegt en met snelheden van 1.000 tot 2.000 km per seconde ‘ontsnapt’ en in de intergalactische ruimte terechtkomt. Krongold’s team ontdekte dat het ontsnapte gas zwaarder dan waterstof en helium is en uit geïoniseerde metalen bestaat. Geïoniseerd wil zeggen dat de elementen hun electronen zijn kwijtgeraakt. Eén van de gevonden ‘metalen’ ^[1]sterrenkundigen noemen alles wat zwaarder is dan waterstof en helium al metalen is koolstof: basis voor het ontstaan van leven in het heelal! Probleem is wel dat die genoemde 2-5% gas die wegvliegt van het zwarte gat te weinig is om verantwoordelijk te zijn voor de waargenomen hoeveelheid metalen in de interstellaire ruimte. Kennelijk moeten er nog andere manieren zijn waardoor metalen in de intergalactische ruimte terechtkomen. De sterrenkundigen denken dat een mogelijke bron zou kunnen worden gevormd door zogenaamde Ultra Luminous Infra Red Galaxies. Maar dat lijkt mij een mooi thema voor een volgende astroblog. Ik moet nou eerst een wasmachine gaan sjouwen bij m’n zwager. Ik voel nou m’n rug al, auw 😉 . Het artikel van Krongold e.a. verschijnt trouwens binnenkort in The Astrophysical Journal. Bron: Spaceref.com.

Sunshine – het vervolg

Zoals ik vorige week blogde draait de film Sunshine in de vaderlandse bioscopen. Vol verwachting klopte mijn hart en dat van drie astrobloglezers en togen we gisteravond naar Pathé De Kuip. Nou, dat viel dus behoorlijk tegen, als ik het maar even recht voor z’n raap mag zeggen. Ik had het beeld in m’n hoofd van Bruce Harris, die met z’n team van stoere olieboorders aan boord van een space shuttle naar de naderende earthkiller reist en daar met zweet, bloed en tranen een kernbom plant en de mensheid, inclusief dochterlief (Liv Tyler) met een grote knal redt. In Sunshine draait het om het ruimteschip Icarus II, met aan boord een megabom om die in de stervende zon te implanteren, en dat schip wordt niet echt bevolkt door hardboiled vaderlandslievende astronauten, maar meer door een mix van o.a. softe fysici, Zuid-Koreanen Aziaten die zowel kok als stuurman zijn en zonverbrandde geflipte gezagsvoerders van voorgangers van de Icarus II. De film deed mij vanaf het begin denken aan Space Odyssee 2001, inclusief pratende boordcomputer. Leuk voor psychedelische science-fiction, maar niet voor de actie waar ik op zat te wachten. Nou ja, ik zal er verder weinig over onthullen, want jullie willen misschien juist dankzij deze astroblog de film bekijken. En Wim, één van de bioscoopgangers, vond het wél een goede film, dus de meningen erover zijn verschillend. Afijn, voor mij geen Sunshine meer.